راه سوم؛ کشاورزی بدون آفت‌کش
129 میلیون تن محصولات کشاورزی، دامی، شیلاتی و حتی عسل مورد مصرف شما، در ایران با حدود 30 میلیون لیتر/کیلوگرم انواع آفت‌کش و قارچ‌کش سمپاشی شده است.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ سمی که می‌تواند حشره و آفت را نابود کند باید با دقت و بررسی زیاد مورد استفاده قرار گیرد. باید سم کم‌خطر باشد.
باید دوره کارنس آن بسیار کم و سریع از بدنه محصول خارج شود و ... . آفت‌کش‌ها شمشیر دو لبه‌ای هستند که از یک‌سو موجب مرگ آفات، بیماری‌ها و علف‌های هرز می‌شوند و محصولات کشاورزی را از نابودی نجات می‌دهند، اما با لبه دیگر می‌توانند سلامت و حیات انسان‌ها، جانوران و محیط‌زیست را به خطر بیندازند، بنابراین با شیوه‌ای پیوسته مورد مناقشه و بحث و جدل طرفداران تولید آن‌ها و مخالفان قرار دارند.
اقدامات جدیدی که با سرعت و شتاب بسیار در عرصه‌های کشاورزی اروپا به راه افتاده، در پی آن است که تا «راه سومی» که حد واسط بین روش تولید کنونی محصولات کشاورزی و ارگانیک است، ایجاد کند. این در حالی است که اتحادیه اروپا با برنامه‌های بلندپروازانه درصدد حفظ پایداری هر چه بیشتر گیاهان و تولید محصولات کشاورزی است.
تولید محصول بدون استفاده از آفت‌کش
روش‌های جدید تولید بدون آفت‌کش، تا اندازه‌ای انعطاف‌پذیرتر از کشت ارگانیک است. به‌عنوان مثال به کشاورزان توصیه می‌کند که از آفت‌کش‌ها برای تمام تولیدات کشاورزی استفاده نکرده و فقط در برخی از آن‌ها آفت‌کش به کار ببرند. اجرای کشاورزی به روش ارگانیک می‌تواند برای کشاورزان ترسناک باشد و آن‌ها را نسبت به بهره‌برداری از محصولات گرفتار و در چنبره آفات نگران نماید
نکته مهمی که در اینجا باید یادآوری کرد آن است که اگر چه نباید از آفت‌کش‌های شیمیایی استفاده کرد، اما می‌توان از کودهای معدنی که تا اندازه‌ای از کاهش محصول جلوگیری می‌کنند، استفاده نمود.
در سال‌های اخیر پاره‌ای ابتکار عمل به‌منظور کوشش در تولید محصولات بدون استفاده از آفت‌کش‌ها به اجرا گذاشته شده است؛ به‌عنوان مثال در برخی از کشورها، به کشاورزانی که از کشت محصولات ارگانیک متحمل خساراتی شده بودند، مبالغی به‌عنوان سوبسید پرداخت گردید.
برچسب بدون آفت‌کش
کشاورزان سوئیسی در حال‌حاضر دریافت‌های مالی مستقیمی از حکومت فدرال آن کشور برای کشت محصولات ارگانیک دریافت می‌کنند که بابت کشت سبزی‌ها و دانه‌های روغنی است. در برنامه کشت بدون آفت‌کش که از سال 2019 به اجرا در آمد، کشاورزان مجری طرح به‌طور متوسط وجوهی در حدود بیش از 30درصد، نسبت به بهای محصولات غیرارگانیک دریافت می‌کنند.
در کشورهای آلمان و فرانسه نیز بر همین روال عمل می‌شود و به کشاورزان اجازه می‌دهد که از برچسب«بدون آفت‌کش» برای عرضه محصولاتشان به مصرف‌کنندگان استفاده نمایند، ضمن آن که به مسئولان این پیام را می‌رسانند که باید از آن‌ها حمایت به عمل آید.
اقدامات ترکیبی
انجام کشت ارگانیک متضمن پاره‌ای اقدامات جایگزین برای کنترل آفات و بیماری‌ها و علف‌های هرز است تا کشاورز با این روش‌ها بتواند محصول خود را از آسیب آفات محافظت نماید. دیده می‌شود که این دسته از کشاورزان با انتخاب گیاهان مقاوم به آفات و بیماری‌ها، کنترل علف‌های هرز به روش‌های مکانیکی، انتخاب برنامه‌های تناوبی و گاه آیش گذاشتن اراضی، اقدام به کنترل آفات نموده‌اند. آنچه در اینجا می‌تواند نقش مهمی در تداوم روش «بدون آفت‌کش» ایفا نماید ارایه مشوق‌هایی است تا کشت محصولات ارگانیک را اقتصادی نماید و به درآمد کشاورز آسیب جدی وارد نکند.
قیمت‌های مناسب، اضافه پرداخت‌ها، اجرای بیمه محصولات از سوی بخش‌های دولتی و خصوصی موجب جذابیت در تداوم اجرای این کشت‌ها می‌شود. مشاهده شده که در کشور سوئیس، کشاورزان چندان آسیب‌های مالی از اجرای این طرح متحمل نشده‌اند که دلیل اصلی آن همان حمایت‌های دولتی است.
توسعه تدریجی
ارایه کمک‌های هدفمند به سیستم‌های تولید بدون آفت‌کش می‌تواند دارای پتانسیل‌های کافی برای توسعه چنین روش‌های کشت باشد تا به‌تدریج سطح زیر کشت چنین محصولاتی افزایش یابد. پیشنهاد مشوق‌های انعطاف‌پذیر در هنگام انتخاب چنین محصولاتی می‌تواند موفقیت‌های تدریجی و گام‌به‌گامی در جنبه‌های دیگری مانند رعایت تناوب باشد.
به این شیوه، روش بینابینی بین کشاورزی معمولی و ارگانیک به اجرا درمی‌آید که هم به نفع کشاورز و نیز مفید برای سلامت محیط‌زیست و انسان است؛ که از آسیب‌های درازمدت به سلامت آن‌ها جلوگیری می‌کند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۸۷- خرداد ۱۴۰۳
