آنچه صنعت ذرت نمی‌خواهد شما بدانید

اخبار سبز کشاورزی؛ این تنوع به چگونگی نوع برداشت آن به عنوان علوفه سبز و یا دانه‌خشک بستگی دارد؛ که نشان می‌دهد این گیاه به‌تدریج در جایگاه بالاتری، خود را مطرح نموده و در کشت‌های صنعتی، میلیون‌ها هکتار از اراضی، کشاورزی جهانی را در پنج قاره به خود اختصاص داده‌است.

بیشتر بخوانید: ذرت‌های پاکوتاه تحولی در کشاورزی آینده

جنبه تاریک کشت ذرت

این محصول برخلاف تمام ویژگی‌های مثبت که در امنیت غذایی جهان دارد؛ یک جنبه تاریک نیز دارد. این خصوصیت به علت کشت صنعتی و گسترده آن با تکنولوژی‌های پیشرفته است که آسیب آن بسیار بیشتر از فواید آن برای سیاره زمین، کشاورز و دامدار، دام‌ و کارگران شاغل در این صنعت است و حتی پرسش‌هایی در مورد اثرات کشت انبوه ذرت بر سلامتی و امنیت را مطرح می‌نماید و علاوه‌بر آن موردهای زیادی وجود دارد که صنعت ذرت مایل نیست ما بدانیم. این موارد پنهان عبارتند از:

افزایش آلودگی هوا؛ با اندکی دقت، اخیراً صنعت کشت ذرت یکی از عوامل آلودگی هوا شناخته شده است. مطالعات و بررسی‌ها نشان می‌دهد که 16درصد از آلودگی هوا که توسط انسان‌ ایجاد می‌شود؛ به علت کشاورزی صنعتی و در مواردی چون بذرپاشی، کود دادن، سمپاشی و برداشت محصول، به وجود می‌آید.

این پروسه‌های عملیاتی موجب تولید ذراتی سمی شده که در فضا پراکنده و انسان‌ها با نفس‌کشیدن، آن‌ها را به درون بدن خود فرو می‌برند.

واکاوی عمیق‌تر عده‌ای از محققان

نشریه پایداری طبیعت(Nature Sustainability) گزارشی که در سال 2019 منتشر کرد؛ هر یک از مراحل کشت ذرت و میزان دخالت آن‌ در آلوده کردن هوا را مورد بررسی قرار داد.

از اولین عملیات پیش‌کاشت ازقبیل: خاک‌ورزی تا کارخانه‌های تولید کود شیمیایی مورد مطالعه قرار گرفتند. معلوم شد که با ترکیب عملیات تولید ذرت و مدل‌های مولد آلاینده‌های موثر بر سلامتی انسان، این عوامل موجب مرگ‌های زودرس 4300 نفر در آمریکا است.

ذرت‌های تراریخته؛ در حال‌حاضر اغلب ذرت‌های کشت شده در مزارع بزرگ صنعتی به‌علت مقاوم‌بودن به علف‌کش‌ها، از نوع تراریخته(GM) هستند. این ذرت‌ها، سرشار از نوعی آفت‌کش برای مقابله با آفات هستند(گرچه مواردی از مقاوم‌شدن آفات به تراریخته‌ها هم مشاهده و ثبت شده‌است) که موضوع آسیب‌رساندن آن‌ها به سلامت انسان، پیوسته مورد بحث و مجادله بوده؛ و اگرچه تاکنون هیچ گونه مدرکی مستند بر مضر یا بیماری‌زا بودن این ذرت‌ها ارائه نشده‌است.

اتهام سرطان‌زا بودن یا ایجاد زمینه‌های بیمار کردن نیز بیان گردیده اما انجمن سرطان آمریکا به‌طور کلی این ادعاها را رد و اعلام کرد که شواهدی تاکنون ارائه نشده‌است. یکی از موارد جدال، استفاده از سم علف‌کش گلایفوسیت در این مزارع است که منجر به جرائمی برای شرکت بایر گردیده‌است.

ظهور جلبک‌های سمی؛ هم‌اکنون بسیاری از آب‌ها، از اقیانوس‌ها گرفته تا منابع آب زیرزمینی به جلبک‌های سمی آلوده شده‌اند که یکی از عوارض صنعتی‌شدن و صنعت تولید ذرت نیز در این مقوله است. تکثیر شدید این جلبک‌ها ناشی از ورود کودهای شیمیایی ازتی و فسفره به آب‌ها است.

حتی اداره حفظ محیط‌زیست آمریکا(EPA) اظهار کرده که «آلودگی غذایی» یکی از بدترین مشکلات چالش‌های اقلیمی است.

کشت اسراف کارانه

به‌طور کلی کشت صنعتی ذرت، عملکردی اسراف‌کارانه دارد که توام با اتلاف برخی از منابع است. در درجه اول برای رشد آن نیاز به مقدار زیادی آب است، چرا که اساساً به دلیل وجود نیاز به مقادیر زیادی از محصول ذرت، اعم‌از علوفه و یا دانه، کشت آن در سطوح وسیعی به اجرا در می‌آید که لازمه همین موضوع، مصرف مقدار زیادی از آب است.

حال اگر این کشت در هنگام خشکسالی و کمبود بارش انجام شود، موجب فشار بر سایر منابع آبی خواهد شد و برخی از روش‌های آبیاری تکافوی تولید محصول را نمی‌کنند.

باید توجه داشت که نیاز به آبیاری بیشتر متضمن اتلاف آب بیشتر، شستشوی کودها به روان‌آب‌ها و لایه‌های زیرین خاک و ایجاد آلودگی در چنین سطحی است.

نکته بعد آن که مقدار زیادی از محصول به دست آمده برای تولید الکل و غذای دام استفاده می‌شود که درنهایت ضایعات زیادی به‌جای می‌گذارد. علاوه‌بر آن اندام‌های محصول برداشت شده به شکل ساقه‌، برگ‌، چوب بلال و ... یا روی زمین رها شده و یا توسط شرکت‌ها و کشاورزان، آتش زده می‌شوند.

حال آن که برای تولید همین ضایعات مقادیر زیادی آب، خاک، کودهای شیمیایی و سموم گیاهی مصرف شده است، چرا که شرکت‌ها یا کشاورزان اعتقاد دارند که این پسماندها ارزش اقتصادی ندارند.

آسیب کشت ذرت به اکوسیستم

در اکثر مناطق جهان از آمریکا گرفته تا آسیا و آمریکای‌جنوبی، با جنگل‌زدایی و تجاوز به عرصه‌های طبیعی، اکوسیستم‌ دچار آسیب و خسارت فراوان شده‌اند.

کشت صنعتی ذرت اساساً به روش تک‌محصولی است که موجب تخریب زیستگاه‌های انواعی از جانوران می‌شود. در مقابل این روش، کشت‌های سنتی است که با رعایت تناوب، انجام و موجب حفظ سلامت خاک و محیط‌زیست می‌گردد.

کشت صنعتی ذرت به‌دلیل استمرار در کاشت پی‌درپی این محصول، اراضی مذکور را به‌تدریج فرسوده و به شدت ضعیف می‌نماید که افزایش مصرف کودها و سموم شیمیایی یکی از عوارض یکنواختی در کشت یک محصول است.

در حال‌حاضر بسیاری از کشورها در شرایط تخریب اکوسیستم‌های بومی خود به‌دلیل کشت‌های تک محصولی هستند، به‌عنوان مثال در کشور برزیل، جنگل‌های آمازون که به‌عنوان تنفس‌گاه زمین به‌شمار می‌آیند در حال نابودی هستند.

در کشورهای آفریقایی که بسیاری از آن‌ها در معرض خشکسالی‌ها قرار دارند، همان مقدار اندک آب نیز برای کشت ذرت به هدر می‌رود. این فجایع جهانی به‌طور گسترده‌ای تنوع‌زیستی و منابع‌طبیعی را در معرض خطر نابودی قرار می‌دهند.

خطرات کشت صنعتی ذرت

کشت صنعتی ذرت می‌تواند به گسترش بیماری‌های گیاهی کمک نماید و هنگامی که یک محصول، پی‌درپی در منطقه‌ای کشت شود؛ می‌تواند موجب همه‌گیر شدن برخی از بیماری‌های گیاهی گردد. چنین واقعه‌ای در سال 2017 در آمریکا موجب نابودی 15درصد از محصول ذرت شد و در حال‌حاضر نیز یک نوع بیماری باکتریایی، در مناطق کشت ذرت شیوع پیدا کرده است.

فرسایش خاک؛ چالش دیگر در کشت صنعتی ذرت، موضوع فرسایش خاک است. بر اساس تصویرهای ماهواره‌ای، اراضی کمربند کشت ذرت در آمریکا، یک‌سوم و در برخی مزارع تا 50درصد از خاک بارور سطحی خود را از دست داده‌اند. این رویداد به معنی کاهش شدید محصول است.

حال برای جبران این فرسایش خاک، کشاورزان ذرت‌کار ناچارند تا میلیون‌ها دلار، کود اضافی مصرف کنند تا این فرسایش جبران شود. همین کود بیشتر، به معنای آلودگی‌های زیست‌محیطی، گازهای گلخانه‌ای و جلبک‌های سمی بیشتر است.

صدمه ذرت به گاوها؛ تقریباً یک‌سوم از کل محصول ذرت‌های صنعتی به خوراک دام اختصاص دارد، اما متاسفانه این ماده غذایی می‌تواند موجب ناراحتی، بیماری و حتی مرگ دام‌ها شود.

اساسا گاوها جانورانی «چراکننده» هستند و بدن آنها برای مصرف علف‌ها تنظیم شده که معمولا بخش زیادی از آن‌ها از انواع فیبر است. این روش غذایی به آن‌ها کمک می‌کند تا مجموعه‌ای از میکروارگانیسم‌ها در دستگاه گوارش آن‌ها فعالیت کرده و غذایشان را هضم کنند.

اما روش چرا کردن برای دامداران بسیار گران تمام می‌شود، حال با در دسترس قرار گرفتن ذرت ارزان، دامداران برای سهولت در تغذیه دام و رشد سریع آن به این روش روی آورده‌اند؛ اما چون سیستم گوارشی گاوها براساس علفخواری است، خوردن ذرت موجب نفخ شدید دستگاه گوارش شده و به آن‌ها آسیب می‌رساند؛ که تاثیر منفی بر لایه ازون دارد.

تاثیر بر مزارع کوچک؛ وجود مزارع بزرگ و صنعتی ذرت، به‌تدریج موجب به حاشیه رفتن و محو شدن مزارع کوچک و متوسط خانوادگی می‌شود و در نتیجه باعث آسیب به مشاغل کوچک، افزایش بیکاری و امنیت غذایی می‌گردد.

اما این اتفاق چگونه رخ می‌دهد به‌عنوان مثال در دهه 1970 دولت امریکا، کشاورزان کوچک و خرده‌پا را مجبور به تولید بیشتر کرد که عده‌ای از آن‌ها از این امر تبعیت کردند، اما در مدت دوره 10 ساله این تولید بیشتر، باعث رشد صعودی هزینه‌ها گردید.

بسیاری از کشاورزان بدهکار و ورشکست شدند. عده‌ای به اجبار شغل دامداری را انتخاب کردند و از عرصه کشاورزی حذف گردیدند.

عده‌ای از این کشاورزان مدعی شدند که شرکت‌های بزرگ آن‌ها را به بازی گرفتند و با پایین آوردن قیمت محصول و دستمزدها، موجب فقر کشاورزان شدند و در حالی که شرکت‌های بزرگ کشت ذرت، هر روز قوی‌تر شده و سودهای کلان می‌بردند، در نتیجه کشاورزان خرده‌پا از گردونه تولید حذف شدند.

تاثیر در نقش یارانه‌ها؛ در شرایطی مازاد تولید ذرت به یک واقعیت تبدیل شده بود که کشاورزان خرده‌پا نیازمند دریافت یارانه‌ها و معافیت‌های مالیاتی دولتی بودند، اما این موضوع داغ، ذرت‌کاران کوچک را به این نتیجه رسانده بود که به جای کسب سود، دائما متضرر می‌شوند، یکی از نکات مهم این مجادله آن بود که در واقع چه افراد و شرکت‌هایی از این یارانه‌ها بهره‌مند می‌شوند.

واقعیت آن بود که بیشترین یارانه‌ها نصیب شرکت‌های بزرگ تولید ذرت می‌شد که تحقیقات بر آن تاکید کرد. اساسا این یارانه‌ها برای حمایت از محیط‌زیست، دام‌ها و دامداران، شهرها و ساکنان در مقابل عوارض ناشی از این روش کشت صنعتی توسط دولت تخصیص داده می‌شد، اما به جیب شرکت‌های بزرگ تولید ذرت واریز می‌گردید.

استثمار کارگران؛ بسیاری از کارگران کشاورزی به صورت فصلی و غیردائمی و برای یافتن کار ناچار از مهاجرت هستند. معمولا آنها با دستمزدهای اندک و کار زیاد به بهره‌کشی دچار می‌شوند، جای ثابتی نداشته و باید از یک مزرعه به مزرعه دیگر جابه‌جا شوند و هیچگونه امکانات رفاهی ندارند.

نتیجه آن که اگرچه تولید ذرت به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته و ثروتمند به امنیت غذایی کمک می‌کند؛ اما دارای نقاط تاریک و پنهانی است که معمولاً پوشیده مانده است. شرکت‌های بزرگ تولیدکننده ذرت، مایل نیستند؛ نوری بر این تاریکی‌ها تابانده شود.