تورم، تحریم و بحران انرژی؛ مثلث فشار بر تولید ملی
چالش‌های اساسی صنایع غذایی ایران در سال 1404؛ راهکارهای عبور از بحران
تورم، تحریم و بحران انرژی؛ مثلث فشار بر تولید ملی! بررسی چالش‌های اساسی صنایع غذایی ایران در سال 1404 و راهکارهای عملیاتی برای عبور از بحران.
بخش صنایع غذایی به عنوان یکی از پایه‌های اصلی تأمین امنیت غذایی کشور، در سال ۱۴۰۴ با چالش‌های متعددی دست‌وپنجه نرم می‌کند.
اخبار سبز کشاورزی؛ تورم افسارگسیخته، نوسانات نرخ ارز، بحران انرژی و کمبود نیروی انسانی ماهر، تولیدکنندگان این حوزه را در وضعیتی شکننده قرار داده است؛ وضعیتی که با توجه به فعال شدن مکانیزم ماشه و احتمال محدودیت‌های بیشتر در عرصه تجارت خارجی، می‌تواند امنیت غذایی و اشتغال در این بخش را بیش از گذشته تحت تأثیر قرار دهد.
بیشتر بخوانید:انقلاب هوش مصنوعی در بشقاب شما؛ چگونه AI آینده صنایع غذایی را متحول می‌کند؟
افزایش هزینه‌های تولید تحت تأثیر تورم و نوسانات قیمت مواد اولیه
رشد مداوم تورم و ناپایداری قیمت مواد اولیه، همچنان یکی از اصلی‌ترین چالش‌های صنایع غذایی در سال ۱۴۰۴ است. بسیاری از واحدهای تولیدی برای ادامه فعالیت خود، نیازمند واردات موادی چون اسانس‌ها، رنگ‌های خوراکی، مواد افزودنی و حتی بسته‌بندی هستند. در این شرایط، نوسانات نرخ ارز که تحت تأثیر عوامل سیاسی و بین‌المللی قرار دارد و همچنین محدودیت‌های احتمالی ناشی از مکانیزم ماشه، موجب افزایش مداوم قیمت تمام‌شده محصولات می‌شود. در نتیجه، تولیدکنندگان برای حفظ حاشیه سود ناچار به افزایش قیمت نهایی محصولات خواهند بود؛ امری که در نهایت، قدرت خرید مصرف‌کننده را کاهش می‌دهد.
نیروی انسانی؛ مسأله کمتر دیده‌شده اما حیاتی
در حالی که فشارهای اقتصادی در صدر اخبار قرار دارند، مشکل نیروی انسانی همچنان به عنوان چالشی جدی اما کمتر دیده‌شده در صنایع غذایی باقی مانده است. خروج نیروهای متخصص از کشور، فرسودگی نیروی کار موجود و کمبود آموزش‌های تخصصی به‌روز، موجب شده است بسیاری از واحدهای تولیدی با مشکل جذب و حفظ نیرو مواجه شوند. این روند، نه‌تنها بهره‌وری را کاهش می‌دهد، بلکه کیفیت محصولات غذایی را نیز تهدید می‌کند.
صادرات در گرو تحریم‌ها، مکانیزم ماشه و بی‌ثباتی ارزی
صادرات مواد غذایی که می‌تواند نقش مهمی در ارزآوری و رشد اقتصادی کشور ایفا کند، در سال ۱۴۰۴ با چالش‌های جدیدتری مواجه است. علاوه بر محدودیت‌های بانکی و مشکلات نقل‌وانتقال پول، فعال شدن مکانیزم ماشه نیز می‌تواند موانع بیشتری در مسیر صادرات ایجاد کند. افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، ناپایداری قوانین صادراتی و بی‌ثباتی ارزی، صادرکنندگان را در شرایطی پیچیده قرار داده است. به همین دلیل، بسیاری از بنگاه‌ها ترجیح می‌دهند به بازار داخلی تمرکز کنند؛ بازاری که خود با کاهش تقاضا و اشباع نسبی روبه‌رو است.
بحران انرژی؛ دشمن پنهان تولید
یکی از مهم‌ترین معضلات صنایع غذایی در سال ۱۴۰۴، بحران انرژی است. قطعی‌های مکرر برق و گاز، به‌ویژه در صنایعی همچون لبنیات، بستنی‌سازی، نانوایی‌های صنعتی و سردخانه‌ها، آسیب جدی وارد می‌کند. از بین رفتن مواد اولیه یا محصول نهایی، توقف خطوط تولید و آسیب به تجهیزات گران‌قیمت از جمله پیامدهای مستقیم این بحران است. علاوه بر آن، هزینه بالای استفاده از منابع جایگزین انرژی، فشار مضاعفی را بر تولیدکنندگان تحمیل می‌کند.
راهکار عبور از بحران
برای عبور از این شرایط پیچیده، اتخاذ سیاست‌های حمایتی و پایدار ضروری است. تثبیت نرخ ارز، حمایت هدفمند از صادرکنندگان در شرایط تحریم و مکانیزم ماشه، اصلاح نظام آموزش فنی و حرفه‌ای و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های انرژی باید در اولویت قرار گیرد. همچنین، ایجاد نهادهای میان‌بخشی برای هماهنگی میان دولت، تولیدکنندگان و فعالان بازار می‌تواند نقش مهمی در کاهش فشارها داشته باشد.
راهکارهای عملیاتی و حمایت واقعی؛ تنها چاره کار
اگرچه صنایع غذایی به عنوان یکی از مقاوم‌ترین بخش‌های صنعتی در برابر بحران‌ها شناخته می‌شود، اما تداوم چالش‌های فعلی بدون ارائه راهکارهای عملیاتی و حمایت واقعی، آینده این صنعت را تهدید می‌کند. سال ۱۴۰۴ می‌تواند هم نقطه سقوط و هم نقطه جهش برای صنایع غذایی باشد؛ مسیری که انتخاب آن، بیش از هر چیز به تصمیم‌سازی سیاست‌گذاران بستگی خواهد داشت.
