گلستان در خطر بلعیده شدن با ریزگرد

منشا خارجی وقوع ریزگرد در گلستان وسعتی ۵۴ برابری این استان دارد و باید قبل از اینکه این پدیده مهمان دائمی استان شود فکری برای آن کرد.

به گزارش مزرعه سبز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، نام استان گلستان برای بسیاری از ایرانیانی که به این استان سفر کرده اند یادآور سرسبزی و زیبایی است، اما چند سالی است که این زیبایی تحت تاثیر دشمنی پنهان تهدید می‌شود، دشمنی به نام ریزگرد.

ریزگرد به پدیده‌ای جوی گفته می‌شود که مجموعه‌ای از گرد و غبار، دود و دیگر ذره‌های خشک معلق در هواست و باعث کدر شدن آسمان و در اغلب موارد سبب کاهش دید می‌شود.

این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که ذرات گردوغبار و دود در هوای خشک افزایش پیدا می کند.

حالا پدیده ریزگرد در استان گلستان آرام آرام در حال شدت گرفتن است، پدیده‌ای که خشک شدن خلیج گرگان و تالاب‌های استان و همچنین کاهش پوشش گیاهی در نواحی شمالی استان بر روند وقوع آن سرعت می‌بخشد.

آمار‌های ارائه شده از سوی اداره کل هواشناسی گلستان زنگ خطر افزایش وقوع این پدیده و پیامد‌های ناشی از آن را به صدا در آورده است.

آماری که نشان می‌دهد سال گذشته ۲۳ مورد گرد و غبار در استان رخ داده و این آمار امسال به ۴۶ مورد یعنی دو برابر سال گذشته افزایش پیدا کرده.

سازمان محیط زیست و ستاد مبارزه با پدیده گرد و غبار کشوربرای پیدا کردن علت وقوع گرد و غبار دست به مطالعه زده تا علت وقوع این پدیده را در استان شناسایی کند.

این مطالعات با هدف منشا یابی داخلی و خارجی گرد و غبار در استان انجام شده.

محمدرضا کنعانی مدیرکل محیط زیست گلستان در گفتگو با خبرنگار ما در این باره گفت: بر اساس مطالعات منشا یابی خارجی گرد و غبار، محدوده کانون گرد و غبار در شمال استان در کشور ترکمنستان، قزاقستان و ازبکستان قرار دارد و مساحت آن ۵۴ برابر مساحت استان گلستان است.

۱۰ درصد مساحت گلستان کانون ریزگرد است

به گفته کنعانی منشا عمده پدیده‌های گرد و غباری که در استان شاهد آن هستیم منشا خارجی است و ستاد ملی مقابله با پدیده گرد و غبار به لحاظ بین المللی پیگیر است تا برنامه اقدام و عملی برای ساماندهی کانون گرد و غبار خارجی مصوب کند و آن را در وسعت بین المللی اجرا کند.

او می‌گوید: بر اساس مطالعات منشایابی داخلی ۲۰۰ هزار هکتار یعنی حدود ۱۰ درصد از مساحت استان کانون فرسایش بادی و گرد و غبار شناسایی شده است که این کانون در شهرستان‌های گنبد، گمیشان و آق قلا قرار دارد.

کنعانی گفت: از این ۲۰۰ هزار هکتار ۳ هزار هکتار شدت غبارخیزی بسیار زیادی دارد و برای مقابله با آن، برنامه اقدام و عمل از سوی ستاد ملی گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست تدوین و مصوب شد.

او می‌گوید: این برنامه بعد از مصوب شدن در کارگروه زیربنایی برای اجرا به دستگاه‌های جهاد کشاورزی، حفاظت محیط زیست، منابع طبیعی و آبخیزداری و هواشناسی ابلاغ شد.

او گفت: برای هر پهنه از ۲۰۰ هزار هکتار مشخص شده که اگر مرتع هست منابع طبیعی چه وظایفی دارد، اگر اراضی کشاورزی است سازمان جهاد کشاورزی چه کار‌هایی باید انجام دهد و اگر تالاب هست محیط زیست چه وظایفی دارد.

کنعانی گفت: در این برنامه وظیفه اداره هواشناسی سنجش و اعلام میزان گرد و غبار است.

او می‌گوید: تکالیف محیط زیست در این برنامه مربوط به تالاب هاست و همچنین جنبه نظارتی بر عملکرد دستگاه‌ها دارد.

کنعانی گفت: در شورای برنامه ریزی استان مصوب شده است که تا پایان امسال دستگاه‌ها در هر قسمت از این کانون اقدامات خود را انجام دهند.

محاسبه حق آبه تالاب های گلستان

به گفته کنعانی در اداره کل محیط زیست حق آبه زیستی تالاب‌های آلاگل و آلما گل و آجی گل محاسبه شده به وزارت نیرو اعلام شده است تا این حق آبه را تامین کند.

او گفت: همچنین حق آبه تالاب گمیشان تدوین و مشخص شده و به وزارت نیرو هم ارسال شده ، لایروبی انهار منتهی به تالاب‌های آلاگل و آلما گل و حاجی گل و گمیشان اقدام دیگری است که انجام داده ایم تا در فصل‌هایی که نزولات جوی داریم بتوانیم تالاب‌ها را ابگیری کنیم.

کنعانی ادامه داد: برنامه احیا و علاج بخشی تالاب گمیشان هم در برنامه ریزی استان مصوب شده است و هم در کارگروه ذیل مدیریت تالاب‌ها مصوب شده و در دستور کار جلسه آتی این کارگروه قرار گرفته است.

به اداره کل منابع طبیعی رفتیم تا از اهم کار‌های انجام شده در زمینه مقابله با کانون‌های گرد وغبار داخلی مطلع شویم.

عبدالرحیم لطفی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان در این باره گفت: اینکه مناطق شمالی استان بیابان تلقی شود پروسه‌ای بود که چند سال زمان برد، چراکه سازمان جنگل‌ها معتقد بود استان گلستان منطقه بیابانی ندارد، ولی ما در سال ۹۳ در کمیته فنی اداره کل منابع طبیعی موضوع مناطق بیابانی استان را مطرح کردیم و از محل اعتبارات بیابان برای بیابان زدایی و کانون‌های گرد و غبار مطالعاتی انجام دادیم.

او گفت: در نهایت مطالعات فاز صفر تحویل سازمان جنگل‌ها شد و در شورای عالی جنگل‌ها و مراتع پذیرفته شد در که مناطقی که بارش باران زیر ۲۰۰ میلی متر و شوری خاک بالا است و در معرض تخریب و فرسایش قرار دارد به عنوان مناطق بیابانی شناخته شود.

لطفی می‌گوید: در آن سال ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی شمال استان گلستان را اراضی در معرض بیابانی شدن تلقی کردند.

لطفی گفت: در سال ۹۸، مطالعه دیگری در سطح ۱۷ هزار هکتار در مناطقی که کانون گرد و غبار بودند آغاز شد و آنجا هم منجر به اجرای برخی طرح‌ها مثل بوته کاری، اجرای هلالی آبگیر و بذرپاشی با مشارکت بخش خصوصی شد.

کانون ریزگرد در ترکمنستان نیازمند پیگیری بین المللی است

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان گفت: از داخل کشور ترکمنستان شاهد پدیده گرد و غبار و هجوم آن به استان هستیم و سازمان جنگل‌ها و محیط زیست کشور باید از طریق وزارت امور خارجه رایزنی‌هایی را داشته باشند تا این مناطق از طریق برقراری ارتباط دیپلماسی شناسایی شود.

لطفی گفت: امسال نامه‌ای در این باره تنظیم کردیم تا از طریق استاندار برای وزارت امور خارجه ارسال و پیگیری شود.

او گفت: ما در مناطق بیابانی شمال استان که هیچگونه پوششی نبود اقدام به ایجاد کمربند سبز کردیم و در سطح ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار هلالی آبگیر ساختیم، امسال هم این کار ادامه دارد و این سطح به ۶ هزار و ۲۰۰ هکتار می‌رسد.

لطفی گفت: مجموعا برای اعتبارات بیابان زدایی در چند سال گذشته حدود ۲۳ میلیارد تومان اعتبار هزینه شده است که ۱۳ میلیارد تومان آن اعتبار دولتی و ۱۰ میلیارد تومان هم اعتبار از سوی مشارکت مردمی بوده است.

یکی دیگر از دستگاه‌هایی که اقدامات آن می‌تواند نقش مهمی در جلوگیری از بروز پدیده ریزگرد داشته باشد سازمان جهاد کشاورزی است.

هادی دبیدی رئیس گروه محیط زیست و سلامت غذا جهاد کشاورزی گلستان در این‌باره به خبرنگار ما گفت: کشاورزی و باغداری حفاظتی، خاک‌ورزی، ایجاد بادشکن، تناوب کشت، افزایش راندمان آبیاری، حفظ بقایای گیاهی و مدیریت وضع موجود مجموعه‌ای از وظایفی است که برای سازمان جهاد کشاورزی در ۶ هزار و ۶۱۴ هکتار تدارک دیده شده است.

او گفت: پیش از ابلاغ این برنامه‌ها هم جهاد کشاورزی برنامه‌های متعددی در زمینه کشاورزی حفاظتی در سطح استان و این منطقه انجام داده است، مانند اصلاح سیستم آبیاری و احداث زهکش‌ها و فرایند‌های ترویجی که همچنان در حال انجام است.

دبیدی گفت: برای اجرای برنامه‌های ابلاغی مقابله با کانون ریزگرد داخلی منتظر ریز جزئیات برنامه هستیم تا از سوی شرکت مشاور به ما تحویل داده شود چراکه ممکن است در مکان سنجی‌های انجام شده قبلا از سوی جهاد کشاورزی اقداماتی انجام شده است.

او می‌گوید: یکی از برنامه‌های مهم جهاد کشاورزی آموزش کشاورزان برای تغییر الگوی کشت و همچنین تغییر روش‌های دامداری وشترداری از حالت سنتی به صنعتی و نیمه صنعتی است تا از تخریب مراتع جلوگیری شود.

اداره کل هواشناسی گلستان یکی دیگر از دستگاه‌هایی است که نقش مهمی در این برنامه دارد و وظیفه آن پایش دقیق ریزگردهاست.

نصب ایستگاه هواشناسی برای پایش ریزگرد

نوربخش داداشی مدیرکل هواشناسی گلستان در این باره به خبرنگار ما گفت: پایش و اندازه گیری میزان گرد و غبار بر عهده ماست که در حال حاضر با نصب ایستگاه در مراوه تپه در حال انجام است و با همکاری محیط زیست یک ایستگاه دیگر در اینچه برون نصب شده است.

او می‌گوید: علاوه بر این دو ایستگاه نصب ایستگاه هواشناسی برای پایش گرد و غبار در مناطقی مثل گنبد و گمیشان را پیشنهاد دادیم که راه اندازی هر کدام از آن‌ها حداقل یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعتبار نیاز دارد.

داداشی گفت: ایستگاه هواشناسی در مراوه تپه از طریق سازمان هواشناسی کشور تامین اعتبار شد، از آنجایی که در آینده‌ای نزدیک گلستان تبدیل به خوزستانی دیگر می‌شود و حتی ممکن است به وضعیت بدتری دچار شود نصب این ایستگاه‌ها ضروری است.

او گفت: با توجه به اینکه جزو استان‌هایی با درگیری بالا در موضوع گرد و غبار هستیم و در کانون گرد و غبار قرار داریم برای برنامه ریزی در آینده به ایستگاه‌های پایش گرد و غبار نیاز داریم.

داداشی گفت: در کشور به ۱۰ استان برای مقابله با گرد و غبار اعتبار دادند، اما گلستان جزو این ده استان نبود، چرا؟ چون در استان ایستگاهی برای ارزیابی دقیق داده‌های مربوط به گرد و غبار نداشتیم که میزان آن مشخص شود و گلستان هم در زمره استان‌های درگیر گرد و غبار شناخته شود.

او می‌گوید: امیدواریم در سفر ریاست جمهوری برای تکمیل ساختمان هواشناسی فرودگاه جدید و همچنین طرح توسعه ایستگاه‌های هواشناسی استان اعتبار مناسبی در نظر گرفته شود.

داداشی گفت: ریزگرد‌ها می‌تواند روی توسعه استان هم تاثیر داشته باشد و اگر فکری برای آن نشود ممکن است بحث سرمایه گذاری در اینچه برون را به خطر بیندازد و سرمایه گذاران باتوجه به بروز ریزگرد‌ها تمایلی برای احداث کارخانه در این منطقه نداشته باشند.

به گفته کارشناسان زمان آن رسیده فکری اساسی برای مقابله با ریزگرد در گلستان شود و سفر رئیس جمهور به استان گلستان در هفته‌های پیش رو فرصت مغتنمی است که باید برای تامین اعتبار در بخش‌های مورد نظر از آن بهره برد.