گستاخی طالبان را پاسخ دهید

مزرعه سبز : هیچ یک از دولت‌های افغانستان به حقوق ایران از هیرمند احترام نگذاشته‌اند و حقابه ایران را رعایت نکرده‌اند؛ تا همین چند سال پیش دولت‌هایی که پس از سقوط طالبان به قدرت رسیده بودند و به لحاظ معنوی و اخلاقی خود را بدهکار ایران می‌دانستند هنگامی که به موضوع حق ایران از آب هیرمند می‌رسیدند تمام بدهکاری‌هایشان را فراموش می‌کردند و از دادن حق ایران طفره می‌رفتند. منازعه بر سر آب در شرق ایران البته به سال‌های دور بازمی‌گردد و حتی محمدرضا پهلوی و ظاهرشاه نیز بر سر این موضوع اختلاف‌های جدی داشتند.

این امر مبین آن است که مساله آب در سیستان و بلوچستان و آب هیرمند از سالیان دور محل اختلاف ایران و افغانستان بوده؛ چه سیستان و بلوچستان که روزی انبار گندم ایران بود دست کم در صد سال گذشته همواره با بحران آبی روبه‌رو بوده است.

البته آب گاهی مایه اخاذی است؛ مثلاً سال گذشته اشرف غنی، رئیس جمهور متواری افغانستان اعلام کرد که ایران باید در مقابل دریافت آب از رود هیرمند به افغانستان نفت تحویل دهد. این زیاده‌خواهی اشرف غنی واکنش‌های تندی را در میان ایرانیان برانگیخت و مقامات کشورمان این درخواست را رد و به او یادآوری کردند که حق ایران از رود هیرمند قابل معامله نیست.

با به قدرت رسیدن طالبان مقامات ایرانی رایزنی‌های گسترده‌ای را با دولت جدید در افغانستان آغاز کردند. در این رایزنی‌ها دو هدف عمده دنبال می‌شد؛ در وهله اول ایران می‌خواست همکاری‌های بر قرار شده با افغانستان از تداوم و جامعیت لازم برخوردار شود و در وهله دوم ایران می‌خواست مشکل آب هیرمند را در گفتگو با مقامات طالب حل کند. پس از مذاکرات حسن کاظمی قمی با مقامات طالبان گفته شد که تفاهم امیدبخشی میان ایران و افغانستان پدید آمده است.

چند هفته بعد از این مذاکرات صدا و سیما در گزارشی که انعکاس وسیعی داشت از جاری شدن آب هیرمند به سوی ایران خبر داد؛ اما آب جاری شده هیچ وقت به ایران نرسید و پیگیری‌های مداوم ایرانیان از سوی طالبان پاسخ مناسب را دریافت نکرد.

بعدها خبرنگار صدا و سیما از مسیر رود جاری شده به سوی ایران بازدید و اعلام کرد که طالبان با ایجاد یک بند انحرافی آب روان به سوی ایران را مجدداً به سوی افغانستان بازگردانده است. از آن به بعد تمامی تلاش‌های انجام شده از سوی مقامات ایرانی برای آن که آب جاری شده مجدداً به سوی ایران رهسپار شود پاسخ مناسب از جانب طالبان نگرفته و تاکنون حقابه ایران در هیرمند پرداخت نشده است.

اخیرا طالبان پرداخت حقابه ایران از هیرمند را منوط به تامین آب افغانستان دانسته و گفته است در صورتی که افغانستان آب مورد نیاز خود را تامین کند حقابه ایران پرداخت می‌شود. این بدان معنی است که دولت نامعتبر افغانستان که هنوز هیچ یک از مقامات بین‌المللی، سازمان‌های بین‌المللی و کشورها، آن را به رسمت نشناخته‌اند از هم اکنون که برای جلب نظر کشورهای همسایه و… تلاش می‌کند حاضر به پرداخت حقابه ایران نیست؛ چراکه نیاز افغانستانی‌ها به آب پایان ندارد و احتمالاً هیچ مقداری از آب هیرمند به ایران نمی‌رسد.

این موضع‌گیری گستاخانه طالبان بایستی از سوی مقامات ایرانی مورد توجه قرار گیرد و به آن پاسخ داده شود. از هم کانون باید طالبان حاکم بر افغانستان بداند که اگر ایران درمورد دریافت حق خود از آب هیرمند نجابت به خرج داده، این امر نباید اهرمی برای تعدی به حقوق و منافع شهروندان ایرانی باشد.

نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی