نسل اسبچه خزر به شماره افتاد

قاچاق اسب کاسپین به کشورهای همسایه

خروج اسب کاسپین با پیشینه پنج هزار ساله به بهانه خروج دام از جنگل های هیرکانی، این گونه زیبا و اصیل را در معرض انقراض نسل و قاچاق به کشورهای همسایه قرار داده است.

اخبار سبز کشاورزی : آوازه اسب کاسپین از زادگاهش استان‌های شمالی ایران، دنیا را درنوردید و متولیان امر برای ثبت آن در فهرست میراث ناملموس ملی تلاش می‌کنند تا راه خطر انقراض و قاچاق به کشورهای همسایه را سد کنند.

اسب کاسپین با قدمت بیش از پنج هزار سال به عنوان یکی از قدیمی‌ترین نژاد اسب‌های موجود در جهان محسوب می‌شود و پراکندگی فعلی آن از بهشهر در شرق مازندران گرفته تا تالش در غرب استان گیلان را شامل می‌شود. از سفر سال ۱۳۴۴« لوئیز فیروز»، بانوی آمریکایی به همراه خانواده اش به ایران و نگاه تیزبین به اسبچه خزری در یکی از روستاهای شهرستان آمل و شناسایی این گونه نادر بیش از ۴ دهه می‌گذرد.

چند سالی است که خانواده‌ای در روستای کمدره از توابع بخش دشت سر شهرستان آمل با علاقمندی و اشتیاق فراوان تلاش‌هایی را برای حفظ و احیای این گونه با ارزش جانوری حاشیه خزر شروع کردند. از حضور در مسابقات شهرستانی و استانی به همراه اسب کاسپین گرفته تا میزبانی از مدیران و کارشناسان فدراسیون سوارکاری و دعوت از فعالان و اعضای انجمن ملی و بین المللی حفاظت از اسب کاسپین و شرکت در مسابقات جهانی زیبایی اسب‌ها در سال ۲۰۲۱ تنها بخشی از تلاش‌ها است.

حفظ ذخایر اسب کاسپین، در گرو بازگشت به جنگل‌های هیرکانی

امیرهوشنگ پریدار یکی از معدود پرورش دهندگان آملی اسب کاسپین گفت: در سال‌های اخیر به واسطه علاقمندی زیاد و حمایت خانواده، به سمت پرورش و زیاد کردن نسل اسب کاسپین درحال فعالیت هستیم، هرچند سختی‌های زیادی در این سال‌ها متحمل شدیم.

وی یکی از مهمترین و اصلی ترین سختی‌های این بخش را بیرون کردن اسب کاسپین از زیستگاه اصلی آنها در جنگل‌های هیرکانی در شهرستان آمل به بهانه اجرای طرح خروج دام از جنگل از سوی منابع طبیعی عنوان کرد و افزود: این اشتباه نابخشودنی منابع طبیعی، متأسفانه در سال‌های اخیر، جدای از این که کمکی به بهبود و حفاظت از جنگل‌های هیرکانی و غیر هیرکانی شهرستان آمل نکرده، بلکه باعث کاهش گله‌ای این نژاد اصیل ایرانی و نیز قاچاق آن به کشورهای همسایه در سال‌های اخیر و کاهش غیرمنتظره جمعیت آن شده است.

این پرورش دهنده اسب کاسپین، به متولیان منابع طبیعی در شهرستان واستان مازندران، توصیه کرد: انتظار هست که سازوکارهای منطقی برای پرورش دهندگان دام در قالب برنامه‌ای هدفمند به آنها اجازه حضور در جنگل که خواستگاه اصلی آن است، داده شود تا شرایط برای ازدیاد نسل و نیز معرفی این نژاد به دیگر کشورها فراهم شود.

کد شناسایی برای اسب کاسپین

پریدار، یکی دیگر از اقدام‌های در حال انجام برای شناسایی و هویت بخشی برای اسب کاسپین را انجام میکروچیپ گذاری (کدگذاری) اسب کاسپین، اعلام کرد و افزود: با این اقدام نژاد، اصل و تبار، سن و موارد دیگر مربوط به اسب کاسپین مشخص وبا این مشخصه در همه جای دنیا قابل رصد، پیگیری و شناسایی و اقدامی برای جلوگیری از قاچاق و حفظ ذخایر اسب کاسپین و جلوگیری از خطر انقراض آن دانست.

آمل قطب مهم پرورش و خاستگاه اسب کاسپین

نایب رئیس انجمن بین المللی حفاظت از اسب کاسپین هم در این خصوص با اشاره به تلاش‌هایی برای احیا و افزایش نسل اسب کاسپین در مازندران و معرفی آن در سطح کشور ونیز سطح بین المللی افزود: اکنون شهرستان آمل به عنوان قطب و خاستگاه مهم اسب کاسپین مطرح است.

محمد جواد دهقان افزود: برای فراگیر شدن و شناخت بیشتر جامعه ونیز مسئولان و دست اندرکاران به ویژه جهاد کشاورزی و میراث فرهنگی، در گام نخست ثبت هویتی اسب کاسپین مهم است که در شهرستان آمل اجرایی شد.

وی، با تاکید براینکه برگزاری دوره‌های آموزشی ملی و بین المللی در حوزه شناختی اسب کاسپین را به صورت جدی در استان‌های شمالی ایران به عنوان خاستگاه این حیوان در شهرستان آمل دنبال می‌کنیم، تصریح کرد، خوشبختانه با پرورش و میزبانی نخستین دوره تربیت اسب کاسپین از مرحله گله تا باشگاه سوارکاری قدم‌های ارزشمندی برداشته شد که نشان از عزم جدی این شهرستان برای معرفی و ارزش نهادن به اسب کاسپین دارد.

وجود کمتر از ۱۲۰ رأس اسب کاسپین در ایران

نایب رئیس انجمن بین المللی حفاظت از اسب کاسپین، اضافه کرد: متأسفانه اکنون نژاد اسب کاسپین رو به انقراض است و بر اساس تخمین، کمتر از ۱۲۰ رأس آن در ایران به‌ویژه در خطه شمال و در سایر استان‌ها به‌صورت پراکنده در باشگاه‌های سوارکاری دیده می‌شوند.

دهقان، اقدام‌های در حال انجام ازجمله کدگذاری و ثبت اسب‌های کاسپین کشور که به نوعی راه قاچاق این اسب‌ها به کشورهای دیگر را خواهد بست و انتشار کتاب اولیه تبارنامه اسب کاسپین به دو زبان انگلیسی و فارسی را امیدبخش دانست و یادآور شد: در همین راستا دوره‌های آموزشی در سطح ملی و بین المللی را نیز تداوم خواهیم بخشید.

پیگیری واگذاری بخشی از جنگل‌های بخش دشت سر برای حمایت از نسل اسب کاسپین هستیم

بخشدار دشت سر شهرستان آمل هم از این بخش به عنوان پایلوت حمایت از اسب کاسپین یاد کرد و گفت: همه حمایت‌ها و پشتیبانی‌های لازم برای پرورش از اسب کاسپین توسط مجموعه بخش انجام می‌شود.

علی فرشیدفر افزود: درخواست چند پرورش دهنده دیگر که در این زمینه پای کار آمدند مبنی بر حضور اسب کاسپین در مناطق جنگلی، به صورت جدی توسط مجموعه شهرستان از منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان واستان پیگیری شده و امیدواریم که آنها هم سازوکارهایی که منع قانونی نداشته باشد، برای حضور حتی محدود هم موافقت کنند.

وی اضافه کرد: به‌طور کلی، اسب کاسپین علاوه بر اینکه کاربری ورزشی دارد، در ابعاد گردشگری با توجه به ظرفیت‌های فراوانی که بخش جنگلی و جلگه‌ای دشت سر شهرستان آمل دارد، می‌تواند زمینه را برای حضور سرمایه‌گذاران در این حوزه، فراهم کند.

اسب کاسپین تا پایان ۱۴۰۱ د رفهرست ثبت ملی

در همین حال رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آمل با اشاره به اینکه خاستگاه اسب کاسپین در استان‌های شمالی و قدمت آن بیش از ۵ هزار سال تخمین زده می‌شود، گفت: متأسفانه درگذشته روند حمایتی برای هویت بخشی به این گونه جانوری که متعلق به این کشور بوده، کاملاً کند و خارج از اولویت‌ها بوده است.

مهدی بهمنی افزود: با پیگیری‌هایی که در این مدت صورت گرفته اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان آمل و اداره کل بسیار مصمم برای هویت بخشی و ثبت اسب کاسپین به عنوان میراث ناملموس در فهرست آثار معنوی کشور هستند.

وی ادامه داد: خوشخبتانه مقدمات ثبت آن شامل اسناد، مدارک و پیشینه اسب کاسپین در محدوده بهشهر در شرق مازندران تا طالش در استان گیلان جمع آوری شده و این فرایند اشتیاق و علاقمندی میراث را نیز برای ثبت افزایش داده است.

وی ابراز امیدواری کرد: با شرایطی که اکنون درحال انجام است، پیش بینی می‌شود حداقل تا پایان امسال بتواند ثبت میراث معنوی برای اسب کاسپین را امیدوار بود.

از مزیت‌های ثبت میراثی اسب کاسپین برخورداری از حمایت‌های دولت در راستای گسترش، حفظ و بازپروری آن است و می‌توان به مقاصد گردشگری جدیدی را در مازندران فراروی گردشگری داخلی و خارجی باز کرد.

علی گل باف