پسماندهای الکترونیکی منشا 70 درصد آلودگی ها

فرصت‌ها تا تهدیدهای پسماندهای الکترونیکی

تولید پسماندهای الکترونیکی به عنوان پسماندهای ویژه به دلیل پیشرفت علم و تکنولوژی افزایش یافته به نحوی که اگر به نحو مناسب مدیریت نشوند و در طبیعت رها شوند، مخاطرات جدی برای انسان و محیط زیست به همراه خواهند داشت.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از فارس، تولید پسماندهای الکترونیکی در سال های اخیر به عنوان پسماندهای ویژه افزایش یافته و اگر این پسماندها به نحو مناسب، دفع و مدیریت نشوند آسیب ها و خطرات جبران ناپذیری را بر جای خواهند گذاشت و جامعه را با بحران مواجه می کنند.

بارها برایمان پیش آمده که با تمام شدن باطری ساعت دیواری، رومیزی، باطری گوشی تلفن همراه و… آنها را دور ریخته ایم. اگر دو دهه پیش در خانه ها گوشی هوشمند وجود نداشت اما در حال حاضر چندین گوشی کار کرده در منازل وجود دارد که برخی از آنها به دلیل اینکه از عمر مفیدشان گذشته و دیگر کار نمی کند، به کار شهروندان نمی آید، از سویی یخچال و لوازم مختلف برقی مختلف دیگری هم در خانه ها، شرکت ها، سازمانها و ادارات و… وجود دارند که دیگر کارکرد گذشته را ندارند که یا به ضایعاتی داده می شوند و یا دور ریخته می شوند. موضوعی که در هر دو حال، اگر به درستی دفع و مدیریت نشود، محیط زیست و سلامت انسان در معرض خطر قرار می گیرد.

پسماندهای الکترونیکی منشا 70 درصد آلودگی ها هستند

حامد مازندرانی زاده عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام(ره) استان قزوین در قزوین با اشاره به تشکیل دو درصد از حجم پسماندهای الکترونیکی از کل پسماندها اظهار می کند: پسماندهای الکترونیکی، منشا 70 درصد از آلودگی ها هستند و هر قدر هم رو به جلو می رویم میزان تولید افزایش این پسماندها افزایش می یابد. هر ایرانی سالانه هشت کیلوگرم پسماند الکترونیکی تولید می کند که این پسماندها شامل یخچال، فریزر، تلویزیون، لباسشویی و… هستند.

وی می افزاید: در حال حاضر همه چیز به سمت برقی، الکترونیکی و هوشمند شدن می رود و تقریبا نه تنها کشور ما بلکه دنیا عملا با پدیده ای به نام پسماند الکترونیکی غافلگیر شده است.

مدیرعامل شرکت رینو با اشاره به حرکت بسیاری از کشورها مبنی بر استفاده از پسماندهای الکترونیکی به عنوان منابع ثانویه مواد معدنی همچون مس، روی، نیکل و آلومینیوم تصریح می کند: وجود پسماندهای الکترونیکی هم فرصت و هم تهدید است که تامین مواد اولیه و ایجاد اشتغال، فرصت و آسیب به محیط زیست و بیماری های خطرناک در اثر دفع غیراصولی از تهدیدات این پسماندها محسوب می شود.

مازندرانی زاده به راه اندازی و افتتاح نخستین خط بومی بازیافت پسماند الکترونیکی در سال گذشته با حمایت معاونت پیشین علمی و فناوری رئیس جمهور می افزاید: با ایجاد لجستیک، از هر جای ایران که مردم برای ارسال پسماند الکترونیکی با شرکت رینو ارتباط می گیرند هزینه حمل از درب منزل تا شرکت توسط همین شرکت پرداخت می شود.

وی شرکت رینو را شرکت فن آور در مرکز رشد دانشگاه بین المللی امام (ره) می داند و ادامه می دهد: لوازم برقی که قابل تعمیر باشد و خراب شدنی نیستند را تعمیر می کنیم، وسایلی که قابل تعمیر نیستند از قطعات آنها استفاده می شود و وسایل الکترونیکی که خراب شده و عمرشان گذشته را بازیافت و به فلزات اولیه مانند نیکل، روی، مس، نقره، آلومینیوم، آهن و غیره تبدیل می شوند.

طبق اذعان این استاد دانشگاه، مانند هر جای دنیا بابت بازیافت باید هزینه پرداخت شود در حالی کار شرکت رینو مانند دوره گردها نیست که لوازم الکترونیکی خراب را از مردم خریداری کند و هر چه دستشان برسد آتش زده و به محیط زیست و آب هوا و خاک آسیب می زنند؛ در حالی که شرکت رینو زیر نظر سازمان محیط زیست بوده و تاییدیه این سازمان را دارد و بسیاری از شرکت های بزرگ پسماندهای خود را به این شرکت منتقل می کنند.

مازندرانی زاده می افزاید: طی حدود سه سال اخیر حدود 300 تن پسماند الکترونیکی توسط شرکت رینو بازیافت شده است.

وی معتقد است پسماندهای الکترونیکی حاوی فلزات سنگین هستند و اگر درست مدیریت نشوند می توانند آسیب ایجاد کرده و تبعات خیلی سختی به همراه داشته باشند چرا که برخلاف پسماندهای عادی که تولید شیرابه می کنند و به محیط زیست آسیب می زنند آسیب شان بسیار ناچیز است اما آسیب پسماندهای الکترونیکی بسیار سنگین است.

عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام (ره) استان قزوین به نکته جالبی اشاره می کند و می گوید: وزارت اقتصاد و دارایی به عنوان متولی تمام اموال دولتی در سازمان ها اعم از آموزش و پرورش، وزارت علوم و بهداشت و… باید نسبت به زمان اسقاط وسایل الکترونیکی توجیه باشد و به عنوان مالک پسماندهای الکترونیکی نباید اجازه امحای غیراصولی آنها را بدهد که به دلیل عریض و طویل بودن، آخرین موضوعی که مد نظر آنها قرار می گیرد مسائل زیست محیطی است و عملا محیط زیست قربانی می شود.

به گفته مازندرانی زاده، شرکت رینو پذیرای بخش های مردمی، سازمان ها و شرکت های دولتی و خصوصی است و از دور افتاده ترین نقاط و روستاهای کشور تا شهرها این پسماندها به شرکت مذکور منتقل می شود.

وی خاطرنشان می کند: در حال حاضر در شرکت رینو به عنوان تنها شرکت فعال در زمینه پسماندهای الکترونیکی برای هفت نفر به صورت مستقیم و برای 20 نفر غیرمستقیم اشتغال ایجاد شده گرچه باید گفت این شرکت تهدید ناشی از پسماندهای الکترونیکی را به فرصت تبدیل می کند و در تولید ثروت ملی، اشتغال و اصلاح وضعیت محیط زیست موثر است اما ما برای اشتغالزایی، حفظ آب و خاک، تسهیلات کلان نمی خواهیم بلکه فقط پسماندهای الکترونیکی را می خواهیم تا مدیریت کنیم و به محیط زیست و انسان آسیب نرسد.

این استاد دانشگاه اذعان می کند: ایده راه اندازی شرکت رینو برای مدیریت پسماندهای الکترونیکی سال 90 کلید خورد. در آن زمان بنده در خط بازیافت پسماند شهرداری تهران مشغول به کار بودم و به این فکر افتادیم که اگر پسماندهای الکترونیکی مدیریت شوند، آثار بسیار بزرگتری خواهد داشت. گرچه با یکی از معاونین استاندار قزوین در خصوص پسماندهای الکترونیکی ادارات و سازمان ها رایزنی شده اما تاکنون اقدام عملی صورت نگرفته است.

بهترین راه مدیریت پسماندهای الکترونیکی بازچرخوانی است

امید رحمانی کارشناس ارشد محیط زیست با اشاره به اینکه هر چیزی که با برق سر و کار دارد همچون لامپ، گوشی تلفن همراه، رایانه، باطری، اطو، تلویزیون و… مشمول پسماندهای الکترونیکی هستند، می گوید: در فرایند ساخت این لوازم و وسایل برقی بعضا مواد بسیار ارزشمندی همچون طلا، نقره، اندکی آلومینیوم، پلاستیک و غیره به کار رفته و حاوی برخی فلزات سنگین اعم از جیوه، نیکل و… هستند.

وی می افزاید: وجود فلزات سنگین از صفر تا پنج، مشکلی ایجاد نمی کند اما وجود فلزات سنگین بالاتر از پنج در صورتی که رها شوند و به آب های زیرزمینی نشت پیدا کنند، وارد آب های شرب لوله کشی شوند و به گیاهان برسند سبب انباشت در بدن شده و مخاطرات جدی برای انسان به همراه دارد.

این کارشناس معتقد است، دفن و سوزاندن پسماندهای الکترونیکی اگر مدیریت نشود به دلیل وجود هیدروکربن ها سبب آلودگی هوا می شوند که بازیافت این پسماندها از نظر محیط زیست بسیار حائز اهمیت است و باید فلزات را از این پسماندها استحصال و دوباره بازچرخوانی کرد.

رحمانی با تاکید بر اینکه پسماندهای الکترونیکی را نباید در کنار پسماندهای عادی و خانگی انداخت و لازم است جداگانه نگهداری شود، بیان می کند: پسماندهای الکترونیکی باید از مبدا تفکیک شود و در این زمینه اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در مدارس و ادارات صورت گیرد و لازم است پسماندهای الکترونیکی به مراکز و شرکت های مجاز تحویل داده شود.

وی می افزاید: پسماندهای الکترونیکی باید دفن، سوزانده، بازیافت و بازچرخوانی شوند که بهترین و کلیدی ترین روش، بازچرخوانی این پسماندها است.

طبق نظر این کارشناس، بهترین راهکارهای برای جلوگیری از انباشت و تولید پسماندهای الکترونیکی استفاده از پنل های خورشیدی، استفاده از باطری های با طول عمر بالا و قابل شارژ، جمع آوری لامپ های فلورسنت یا گازی، مهتابی و عدم شکستن و رها کردن آنها در طبیعت است.

طبق اذعان رحمانی، مدیریت پسماندها از اهمیت خاصی برخوردار است و در خصوص پسماندهای الکترونیکی که پسماندهای ویژه ای محسوب می شوند باید تدابیر لازم را اندیشید و با مشارکت شهرداری ها، مردم و یا شرکت های مجاز جمع آوری این پسماندها انجام شود و از رها شدن آنها در محیط زیست و آسیب رساندن به انسان، گیاهان و موجودات جلوگیری کرد.