وزیر کشاورزی دولت چهاردهم و انتخاب‌های پیش‌رو

اخبار سبز کشاورزی؛ در بین نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، دکتر پزشکیان رئیس جمهور منتخب مردم، تنها کاندیدایی بود که  محوری ترین و شاخص ترین اظهاراتش استفاده از نیروی متخصص و کارشناس در مدیریت و اداره امور کشور بود و به دفعات بر اهمیت این مسئله تاکید داشت.

بیشتر بخوانید: برای ایران و تنهایی‌اش

تا جایی‌که خود به همین دلیل از اظهار نظر و بیان دیدگاه‌هایش در برخی مسائلی که بر آن آگاهی و احاطه نداشت، پرهیز می‌کرد.

این شیوه در میان مدیران پس از انقلاب به ندرت به چشم می‌خورد و اتفاقاً حتی اگر اندکی از حلقه مشاورانش به این امر معتقد بوده و با او همراهی کنند، می‌تواند کلید موفقیت‌اش در دوران ریاست جمهوری باشد.

اکنون در آستانه انتخاب کابینه و مدیران اجرایی، ایشان شورای سیاست‌گذاری برای تعیین مصادیق و شاخص‌های انتخاب وزراء و مدیران سازمان‌های کشور را تشکیل داده‌اند که ذیل این شورا، کارگروه‌های تخصصی شکل گرفته است.

به تبع آن، این اتفاق درمورد وزارت کشاورزی هم در حال برگزاری است. به نظر می‌رسد در این میان ذکر نکاتی خالی از فایده نباشد.

یکم:

وزارت کشاورزی از وزارتخانه‌های بزرگ کشور با مسئولیت‌های متنوع و خطیری است که می‌توان رسالت آن را در تامین امنیت غذایی ایران خلاصه نمود.

امنیت غذایی به معنای تامین و فراهمی نیازهای غذایی، ثبات و تداوم آن با توجه به برآورد مزیت‌های اقتصادی در رابطه با تولید محصولات و در نتیجه برقراری تعادل میان صادرات و واردات در این ارتباط است.

این مسئله وظیفه بسیار مهمی و دشواری برای یک مدیر است، حال آنکه در همین راستا تضاد و پارادکس بسیار بزرگی در برابر مدیران این وزارتخانه صرف‌نظر از تنگناها و مشکلات اقتصادی و مالی وجود دارد و آن‌هم تعارض منافع و منابع میان تولید غذا و حفظ و ثبات محیط زیست است.

تضاد مذکور را حتی در زیرمجموعه‌های این وزارتخانه به عیان می‌توان مشاهده کرد. از سویی با معاونت‌هایی نظیر تولیدات زراعی، باغی و دامی، امور اقتصادی و بازرگانی روبه رو هستیم و از سوی دیگر با معاونتی مانند آب و خاک و سازمانی نظیر منابع طبیعی و آبخیزداری، بنابراین مدیریت کلان این وزارت کاری بس دشوارتر از سایر وزارتخانه‌هاست.

تضاد میان حفظ و نگهداری منابع آب، خاک، هوا، منابع طبیعی و نیز بهره‌برداری از اراضی، استفاده از پتانسیل‌های کشاورزی و تولید محصول، نیاز به مدیری دارد که مهارت‌های لازم برای حل و فیصله دادن به این تعارضات را داشته باشد.

دوم:

بی‌شک با تعیین مصادیق یک مدیر موفق در راهبری کلان کشاورزی ایران، می‌توان از نیروها و پتانسیل‌های موجود در وزارت کشاورزی بهره برد و به بیراهه نرفت.

کنکاش در مدیران و کارشناسان میانی وزارتخانه راهگشای مناسبی در این ارتباط است. لازم به‌ذکر است بیش از 34 درصد کارکنان وزارت کشاورزی مدرک کارشناسی ارشد و بیش از 6 درصد مدرک دکتری تخصصی دارند. بنابراین از این میان حتماً می‌توان به مدیرانی با استانداردهای کیفی لازم دست یافت، اگر بنا به انتخابی تخصصی و فارغ از وابستگی‌ها و روابط گروهی، باندی و جناحی باشد.

همچنین تاکید بر آنکه از انتخاب مدیران تکراری که امتحان پس داده‌اند باید دوری گزید. کارشناسان و مدیرانی که در بدنه وزارتخانه هستند با توجه به اینکه از ابتدا در سلسه مراتب اداری رشد کرده و آموخته‌اند، واجد شایستگی لازم بوده و نیز با اکثر معایب، مزایا و مشکلات سیستم بوروکراسی موجود بیگانه نیستند.

سوم:

مدیریت یک مجموعه عظیم ، ویژگی‌های مشخصی را می طلبد که بخشی از آن در افراد ذاتی و بخشی اکتسابی است. یکی از مهمترین شاخصه‌های مدیریت ، توان سازماندهی امور و داشتن روابط عمومی بالا و موثر بوده که بیشتر امری ذاتی است. در مقابل بسیاری از خصوصیات مطلوب یک مدیر موفق اکتسابی و در نتیجه آموزش حاصل می شود.

ویژگی هایی نظیر برنامه ریزی امور ، نظارت و ارزشیابی سازمان، به کارگیری روش‌های استاندارد و تربیت مدیران متخصص. از طرفی باید تاکید کرد که برای انتخاب وزیر تحصیلات تخصصی لازم بوده اما کافی نیست و در کنار آن شخص کارشناس باید پتانسیل‌های لازم شخصیتی و مدیریتی را برای مدیریت مجموعه کشاورزی کشور را داشته باشد.

وزیر منتخب، شایسته است از صفاتی نظیر شجاعت، شفافیت و ترجیح منافع ملی بر منافع شخصی و گروهی برخوردار باشد.

با این ترتیب آزمونی سخت در برابر انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان قرار دارد، امری که پس از گذشت نزدیک به 5 دهه در ایران چندان دلگرم کننده و موفقیت آمیز نبوده است. لیکن امید است که با تدبیر و صداقت بر سیاق سلامت و راستی قرار گیرد.

دکتر فرشاد قوشچی، روزنامه‌نگار و دانشیار دانشگاه