ضرورت بازنگری در ساختار تنظیم بازار و احیای وزارت جهاد کشاورزی

مهندس عبدالله حاتمیان، نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی و از کارشناسان باسابقه و همکاران وزارت جهاد کشاورزی، در تحلیلی تفصیلی نسبت به تداوم وضعیت موجود در مدیریت تنظیم بازار و طرح تشکیل دوباره وزارت بازرگانی اظهارنظر کرده است.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ او در یادداشتی صریح و کارشناسانه، با مرور تجربه‌های گذشته از تفکیک وظایف تنظیم بازار از وزارت جهاد کشاورزی، دیدگاه خود را درباره پیامدهای مدیریتی، تولیدی و ساختاری این سیاست بیان می‌کند.

متن کامل یادداشت

در مجلس دهم، طرح تشکیل وزارت بازرگانی و انتزاع وظایف تنظیم بازار از وزارت جهاد کشاورزی مطرح شد. این طرح با مخالفت تعدادی از نمایندگان به تصویب نرسید و تاکنون مسکوت مانده است. مخالفان تشکیل وزارت بازرگانی باور داشتند که اگر مدیریت زنجیره «از مزرعه تا سفره» به‌صورت متمرکز و واحد انجام شود، به نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان خواهد بود.

اما آنچه در عمل اتفاق افتاد این بود که تولیدکنندگان از حمایت ساختاری لازم محروم ماندند و همان حمایت محدود وزارت جهاد کشاورزی نیز کاهش یافت. بافت کارشناسی شهرستان‌ها به حاشیه رانده شد و مراکز خدمات کشاورزی تحلیل رفت. در این میان، مصرف‌کنندگان نیز در سایه ضعف مدیریت بازار و نفوذ رانت، سفره‌هایشان هر روز کوچک‌تر شد.

به جرأت می‌توان گفت تداوم بار سنگین تنظیم بازار بر دوش وزارت جهاد کشاورزی، از عوامل اصلی بی‌ثباتی و بعضاً ناکارآمدی مدیریتی در این وزارتخانه بوده است. در دهه‌های گذشته، وزرای جهاد کشاورزی معمولاً چهار تا هشت سال بر مسند وزارت می‌ماندند؛ اما در شش سال اخیر تقریباً هر سال شاهد تغییر وزیر بوده‌ایم. این تزلزل، توان برنامه‌ریزی بلندمدت را تضعیف و خسارت‌های واقعی بر زنجیره تولید و توزیع وارد کرده است.

از نظر اینجانب، انتزاع وظایف تنظیم بازار از وزارت جهاد کشاورزی نه‌تنها تضعیف این وزارتخانه نخواهد بود، بلکه موجب احیای آن نیز می‌شود. با واگذاری این وظایف به نهادهای تخصصی، مستقل، شفاف و پاسخگو، وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند بر نقش اصلی خود یعنی «تولید، حمایت از تولیدکننده، توسعه فنی و افزایش بهره‌وری» تمرکز کند و بازار نیز با سازوکارهای روشن و شفاف از نفوذ رانت رهایی یابد.

وزارت جهاد کشاورزی باید به مأموریت اصلی خود یعنی مدیریت در مزرعه بازگردد؛ به کمک در آموزش و ارتقای مدیریت آب، خاک، باغداری، دامداری، مرغداری، شیلات، جنگل‌ها و مراتع بپردازد و پشتیبان واقعی تولید ملی باشد.

استمرار نشست‌های پیاپی و اضطراری با محوریت تنظیم بازار، بهره‌وری مدیران این وزارتخانه را به حداقل رسانده و آنان را از انجام مأموریت‌های ضروری دیگر در زیر‌بخش‌های مهم کشاورزی بازداشته است.

برادر ارجمند، آقای مهندس نوری؛ شما نیز گرفتار در باتلاق تنظیم بازار شده‌اید و این امر سبب شده است که گوش شنوایی برای توصیه خیرخواهان و دلسوزان باقی نماند. اکنون دیگر فرصت بازگشت و اصلاح اندک است. تولیدکنندگان در رنج‌اند و مصرف‌کنندگان از ضعف مدیریت در تنظیم بازار در عذاب.

مقصر تورم چندده‌درصدی در همه اقلام، تنها تحریم‌ها یا فعال شدن مکانیسم ماشه نیست؛ بلکه ضعف مدیریت داخلی نقشی اساسی دارد.

سکان‌داری این کشتی طوفان‌زده، تیمی منسجم، خردمند و دارای اشراف کامل می‌طلبد؛ آنچه نبودش موجب وضعیت ناپایدار کنونی شده است.

شاید کسی که پس از شما می‌آید، از آسیب‌های وارد بر وزارت جهاد کشاورزی در دوره‌های پیشین بیاموزد، متخصصان وزارتخانه را در همه سطوح ببیند، از تولیدکنندگان حمایت واقعی کند و خدمتی شایسته به بخش کشاورزی کشور ارائه دهد.

با احترام و تواضع،

مهندس عبدالله حاتمیان

نماینده دوره دهم مجلس شورای اسلامی و همکار وزارت جهاد کشاورزی

بیشتر بخوانید:استیضاح نوری‌قزلجه؛ امیدی دوباره برای اصلاح در وزارت جهاد کشاورزی