چند اشتباه در هرس كردن درخت‌ها
ماهنامه دام و کشت و صنعت – شماره ۲۷۵ – خرداد ۱۴۰۲
هرس کردن درخت‌های میوه گام مهمی در حفظ و نگهداری آنها است و منحصرا یک انتخاب یا گزینه سلیقه‌ای نیست.
اخبار سبز کشاورزی ؛ معمولا باغداران تصور می‌کنند که چندان نیازی به یادگیری اصول هرس کردن ندارند، در حالی که هرس درختان میوه یک کار فنی و اصولی است، چرا که انواع درخت‌های میوه هرس‌های متفاوتی دارند.
هرس صحیح گام مهمی در مراقبت از درخت‌های میوه بوده و موجب تحریک رشد، باز کردن فضای شاخه‌ها به منظور گردش هوا در آنها، دسترسی برگ‌ها به آفتاب بیشتر و از همه مهم‌تر سالم نگه داشتن درخت‌ها است. یک درخت سالم نسبت به آفات و بیماری مقاومت بیشتر و عمر زیادتری خواهد داشت.
حال برای اجرای هرس بر روی درختان میوه، علاوه‌بر دانستن اصول هرس، باید از بروز برخی از اشتباهات نیز جلوگیری کرد. در این جا به چند مورد از این خطاها اشاره می‌شود.
1- استفاده از ابزار نامناسب؛ داشتن ابزار واقعی برای هرس اهمیت زیادی دارد، ضمن آن که پاک و تمیز نگه داشتن آنها نیز بسیار مهم است. این کار از آن جهت اهمیت دارد که این ابزار می‌توانند آلوده به برخی از بیماری‌ها یا عوامل بیماری‌زا باشند. اولین وسیله داشتن یک اره کمانی(خمیده) است که برای حذف شاخه‌های بزرگ‌تر است. این اره‌ها باید از جنس استیل ضد زنگ یا حتی استیل معمولی با یک دسته خوب و راحت باشند. ترجیحا، قیچی‌های دسته بلند می‌توانند بدون نیاز به پلههای دوطرفه در حذف شاخه‌های کوچک‌تر که ضخامت کمتری دارند مورد استفاده قرار گیرند. آخرین ابزار قیچی‌های هرس معمولی هستند که باید از جنس خوب انتخاب شده تا سال‌ها دوام داشته باشند.
2- هرس کردن در زمان اشتباه؛ یکی از معمولی‌ترین اشتباهات باغداران، هرس کردن درخت در غیر از زمان واقعی است. بهترین زمان هرس درخت‌های میوه در هنگام خواب آنها یا قبل از فرا رسیدن بهار است. زمانی که هیچ برگی روی درخت نباشد که به راحتی می‌توان جزئیات آن را مشاهده نمود، ضمن آن که هنگامی که تعدادی از جوانه‌ها و شاخه‌ها حذف می‌شوند، موجب سرعت در جوانه زدن سایر غنچه‌ها می‌شود. انجام هرس در تابستان موجب از دست رفتن تعداد زیادی از برگ‌ها که کارخانه غذاسازی گیاه هستند شده و روند میوه‌دهی را کند می‌کند، ضمن آن که موجب آفتاب سوختگی میوه‌ها می‌شود.
3- فراموش کردن هرس سالیانه؛ هرس سالیانه موجب سلامتی و باردهی درخت می‌گردد.
یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات آن است که تصور شود درخت نیازی به هرس ندارد.
4- اشتباه بعدی حذف نکردن شاخه‌های خشک شده، بیمار و یا در حال خشک شدن است. حذف چنین شاخه‌هایی یک اقدام اساسی در حفظ سلامت درخت است. در هنگام اقدام به هرس، اول باید چنین شاخه‌هایی را حذف کرد و از چند جوانه گره پائین‌تر از محل خشکیدگی، باید آن را قطع نمود. حذف و نابود کردن چنین شاخه‌هایی موجب جلوگیری از انتشار بیماری می‌شود.
5- بی‌توجهی به وضعیت درخت؛ شاخه‌های در هم رفته و انبوه به علت ایجاد مشکل در عبور نور باید حذف شوند چرا که این شاخه‌ها موجب کاهش توانایی شکوفه‌زدن و رشد جوانه‌ها می‌شوند. شاخه‌هایی که دارای زاویه تند(حاده)هستند نیز باید حذف شوند، چرا که اساسا چنین شاخه‌هایی میوه نمی‌دهند.
6- رها کردن شاخ و برگ زیاد در بالای درخت؛ وجود شاخ و برگ زیاد در بالای درخت مانع از عبور نور به داخل آن و جذب آفتاب توسط شاخه‌های پائینی می‌شود. یک شکل قارچی به درخت داده و شاخه‌های پائینی را می‌پوشاند.
7- هرس سنگین؛ هرس سنگین نیز به درخت آسیب رسانده و موجب کاهش میوه‌دهی می‌شود. نداشتن شاخ و برگ کافی به رشد آن نیز آسیب زده و جذب نور و تهیه غذا را کاهش می‌دهد.
8- رها کردن شاخه‌های آویخته؛ شاخه‌های درخت باید در معرض آفتاب باشند و نه رو به زمین. در صورت تماس شاخه‌ها با زمین امکان انتقال بیماری‌های خاکزی به درخت وجود دارد. معمولا درخت‌ها موادغذایی و هورمون‌ها را به سمت بالا می‌فرستند و شاخه‌های آویخته می‌تواند نشانه ناکافی بودن موادغذایی در خاک محل درخت باشد. حذف این شاخه‌ها موجب سلامت درخت و بالا رفتن کیفیت میوه‌ها می‌شود.
9- پائین نگه داشتن شاخه‌ها؛ هرگز شاخه‌ها را در محدوده پائین درخت قرار ندهید. معمولا باغداران دوست ندارند شاخه‌های میوه‌ده را در قسمت پائین را قطع کنند، اما می‌توان با قطع آنها جوانه‌های میوه و شاخه‌های تازه‌ای در بالای درخت داشت.
10- ایجاد اشکال در سمپاشی؛ وجود فضای لازم برای سمپاشی حتی در میوه‌های ارگانیک لازم است. وجود یک دیوار از شاخ و برگ مانع از نفوذ و امکان سمپاشی در قسمت‌های درونی درخت می‌شود که با هرس کردن باید فضای لازم را ایجاد کرد.
11- صدمه زدن به پوسته درخت‌ها؛ این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که اقدام به بریدن شاخه‌های بزرگ می‌شود. این اشتباه می‌تواند محلی برای صدمه خوردن درخت از عوامل بیماری‌زا و آفات شود.
ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۷۵ - خرداد ۱۴۰۲
