احیای جنگل‌های زاگرس نیازمند نگاه ویژه

اخبار سبز کشاورزی : اکوسیستم‌های جنگلی منطقه رویشی زاگرس در امتداد رشته کوه‌های زاگرس، از سابقه بسیار طولانی بهره‌برداری در اشکال مختلف برخوردار هستند. بر حسب مطالعات گرده‌شناسی جنگل‌های زاگرس قریب 5500 سال قبل به اوج تکامل خود رسیده است.

60 درصد ترکیب توده‌های جنگلی را گونه‌های بلوط تشکیل می‌داده‌اند. بنا ‌بر نظر متخصصان، سطح اولیه جنگل‌های زاگرس 11 تا 12 ملیون هکتار بوده است که بهره‌برداری‌های مستمر و اجرای مدیریت‌های اشتباه، موجب کاهش سطح به کمتر از نیمی در شرایط حاضر رسیده است.

اما جنگل‌های زاگرس در شرایط فعلی تا چه حد قابل احیا است؟

اگر جنگل‌های زاگرس با مسئله انقراض ژنتیکی مواجه بودند، مدیریت احیاء بسیار مشکل تر از امروز بود، ثابت شد این اتفاق نیفتاده است.

سرمایه اصلی جنگل‌های زاگرس بستر طبیعی خاک آن است. تا زمانی که هنوز 40 درصد خاک طبیعی بستر باقی مانده‌است، مدیریت احیاء با کمک مدل طبیعی، عملی و امکان‌پذیر است.

تهیه نقشه‌ توانایی خاک بستر در هر استان، زیر بنای مدیریت احیاء جنگل‌های زاگرس است. تهیه نقشه راه مدیریت جنگل‌های زاگرس، تشکیل کارگروه‌هایی با تخصص‌های واقعی مرتبط با موضوع کار، تشکیل کمیته‌های ارزیابی نحوه‌ی عملکرد بیولوژیک و مالی از جمله حرکت‌های مفید در این مسیر است.

در نهایت، نقش مثبت مدیران ارشد یکی از موثرترین ابزار پیمودن این راه است. مدیریت نادرست به طور کلی موجب ضعف شدید اکوسیستم شده است. درختان بلوط به عنوان اولین آشکوب گیاهی زاگرس به دلیل نوع پهنک و رزینی بودن برگ، در معرض مستقیم اثرات ریزگردها هستند. ریزگردها با بستن منافذ تنفسی و فتوسنتزی برگ، انرژی تداوم حیات را در گیاه به شدت کاهش داده است.

نتایج اثبات کننده ورود آلودگی بیشتر از کشورهای همسایه در مقایسه با ریزگردهای داخلی (مانند پالایشگاه مجاور منطقه)، می‌باشد.

بررسی‌های انجام شده حاکی از آن است که ریزگردهای خارجی به میزان بیشتری آلوده به مواد سمی مانند فلزات سنگین، به دلیل تداوم جنگ در کشورهای همسایه بهخصوص عراق و سوریه می-باشند. به همین دلیل‌ بقاء درختان بلوط را به شدت متاثر کرده‌اند.

با توجه به نتایج به دست آمده در پروژه اخیر، ما می‌توانیم مانند گذشته با ایجاد سد بیولوژیک از درختان بومی در چند ردیف در داخل کشور ایران، مسیر ورود ریزگردها را مسدود نماییم.

تاکیدی بر یک اصل فراموش شده اما مهم

تجربیات شکست خورده‌ی چندین ساله در امر مدیریت منابع طبیعی تجدید شونده ثابت کرده است که بدون اتکاء به مشارکت مردمی و دریافت باورهای مردم محلی ساکن در اکوسیستم، امر مدیریت در مسیر صحیح قرار نمی‌گیرد. بنابراین دست‌یابی به هدف نهایی نیز شکست خواهد خورد.

شمای کلی مدیریت جنگل‌های زاگرس: چالش موجود در جنگل‌های زاگرس: