درباره کتاب همسایه‌ها نوشته احمد محمود

کتاب «همسایه‌ها» توسط نویسنده ایرانی؛ «احمد محمود» نوشته شده است. کتاب همسایه‌ها روایتگر استان زندگی پسرکی 15 ساله به نام خالد را پیش از کودتای 28 مرداد و دوران نهضت ملی شدن نفت و همچنین به قدرت رسیدن مصدق روایت می‌کند. این کتاب به عنوان یکی از برجسته‌ترین آثار ادبیات معاصر ایران شناخته می‌شود.

اخبار سبز کشاورزی ؛ احمد محمود نگارش کتاب همسایه‌ها را از سال 1342 آغاز نمود و در نهایت در بهار سال 1345 به پایان رساند. احمد محمود از زمان به پایان رساندن کتابش به مدت هشت سال موفق به چاپ و انتشار کتاب همسایه‌ها نشد، اما در نهایت در سال 1353 با کمک موسسه انتشارات امیرکبیر آن را به چاپ رساند و در دسترس عموم مردم قرار گرفت. قابل ذکر است که کتاب همسایه‌ها چندین بار توقیف شده و مجدد اجازه انتشار یافته است.

کتاب همسایه‌ها اولین اثر احمد محمود می‌باشد و نویسنده توانست با اولین اثر خود به شهرت و محبوبیت دست یابد.

این کتاب به سبک واقع‌گرایانه اجتماعی نوشته شده است. احمد محمود در این کتاب به شرح زندگی طبقات پایین و فرودست جامعه پرداخته است.

این کتاب علاوه بر ایران در کشورهای دیگر نیز مخاطبان و علاقه‌مندانی را به خود جذب کرده است، بدین ترتیب تا به امروز کتاب همسایه‌ها به زبان‌های انگلیسی، آلمانی، عربی، کردی سورانی و روسی ترجمه شده است.

همسایه‌ها در یک نگاه

راوی همسایه‌ها «خالد» است، نوجوان اهوازی که آیة‌الکرسی را بی‌غلط می‌خواند. تا چهارم بیشتر نخوانده؛ پدر مذهبی و خرافاتی‌اش «اوسا حداد» از «حاج شیخ علی» شنیده، «درس خواندنِ زیاد آدم را سربه‌هوا می‌کند.» یکی از اتاق‌های خانه‌ای دنگال در محله‌ای فقیرنشین جایی است که خالد کنار مادرِ بساز و خواهر کوچک‌ترش با نداریِ پدر روزگار می‌گذراند، با دلخوشی‌های فقیرانه‌ از کفترپرانی روی پشت‌بام و رفتن به قهوه‌خانه‌. آقا امان و شنیدن حبس آواز گرفته تا آب‌بازی در حوض وسط حیاط با «بانو» دخترِ چروکیده و دودی «آفاق».

بوی تریاک «خواج توفیق»، رفت و بازگشت هر روزه‌. الاغ‌های «رحیم خرکچی»، نماز خواندن‌های «عمو بندر»، جدل‌های «محمد مکانیک» با همسایه‌ها و تمسخر عقاید دینی و خرافی‌شان، همه در میان فریادهای بلورخانم از مکررات این حیاط است که خواننده با نگاه تیزبین خالد درگیرشان می‌شود.

بلورخانم با نشان دادن جای ضربات کمربند امان آقا روی بدنش، چشم و گوش خالد را بازتر می‌کند تا اولین خیز بلوغ را بردارد.

اما قدم بعدی در نمو اجتماعی سیاسی خالد، با کشیده شدن پایش به کلانتری به جرم شکستن شیشه‌. پنجره‌. خانه‌. «غلامعلی خان» اتفاق می‌افتد. خالد به جرم گناه نکرده به زندان می‌فتد تا با «شفق» و شعار «صنعت نفت باید ملی شود» آشنا شود و بلوغ اجتماعی او در بستری سیاسی تاریخی جریان یابد.

خالد بعد از آزادی از حبس کوتاه مدت، به پخش اعلامیه‌‌های ضداستعماری و همکاری با شفق و گروهش رو می‌آورد، به این ترتیب با واژه‌های جدیدی مانند «استعمارگر خونخوار» و مبارزات سیاسی آشنا می‌شود. در هیروویر اغتشاشات خیابانی و فرار از دست مأموران به واسطه‌.

ضرب‌دیدگی پای‌اش با «سیه‌چشم»؛ دختری از طبقه‌. مرفه آشنا می‌شود تا بهانه‌ای باشد که خالد معنی عشق واقعی را بچشد و از ورطه‌.

وسوسه‌های بلور خانم و فساد اخلاقی رهایی یابد. خالد دوباره به زندان می‌افتد، این بار به جرم پخش اعلامیه‌های سیاسی. طی فعالیت‌های سیاسی و شکنجه و حبس انفرادی و زندگی در کنار مجرمین باسابقه را تجربه می‌کند و مرحله‌ای از بلوغ سیاسی اجتماعی را پشت سر می‌گذارد.

خالد از زندان مستقیما به سربازی فرا خوانده می‌شود و نقش قهرمان شکست‌خورده‌. داستان را می‌پذیرد. پایان ناتمام همسایه‌ها وسوسه‌ای می‌شود برای خواننده و دست نویسنده را هم باز می‌گذارد تا داستان تحوّل شخصیت خود را در داستان‌های بعدی‌ یعنی «داستان یک شهر» و داستان «بازگشت» روایت کند.

شخصیت‌های کتاب همسایه‌ها:

همان‌طور که گفته شد کتاب همسایه‌ها، زندگی افراد فرودست جامعه را توصیف می‌کند. افرادی که هر یک به نحوی به دنبال حل مشکلات خود و نجات از این وضعیت اسف‌بار هستند.

‌اما به‌طورکلی می‌توان شخصیت‌های کتاب همسایه‌ها را به سه دسته زیر تقسیم نمود:

گروه اول: شخصیت‌های اندرونی_ این شخصیت‌ها همان افراد فقیر و تهی‌دست جامعه هستند. مردانی که شبانه‌روز به دنبال به دست آوردن روزی خانواده خود هستند، زنانی که به فساد اخلاقی، اعتیاد و… گرفتار شده‌اند و نوجوانانی که با مشکلات مختص دوره سنی خود دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

گروه دوم: شخصیت‌های بیرونی_ دربرگیرنده کلیه افرادی است که به نحوی با سیاست سروکار دارند و خالد؛ شخصیت اصلی داستان با آن‌ها در ارتباط است. علاوه بر افرادی که ذکر شد، یک شخصیت دیگر نیز بیرون خانه وجود دارد که همان سیه‌چشم؛ معشوق خالد است.

گروه سوم: شخصیت‌های داخل زندان_ شخصیت‌های این گروه به دو گروه دسته‌بندی می‌شوند: گروه اول؛ افراد مبارز و شجاع ناصر ابدی و گروه دوم؛ هم‌دستان رئیس زندان هستند.