زخم چاه‌ها بر پیکر کویر

استان یزد بیش از دو دهه است که با خشکسالی، کاهش بارندگی‌ها و افزایش سطح برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی دست و پنجه نرم می‌کند و دستاورد این تنش آبی، فرونشست زمین است.

به گزارش مزرعه سبز به نقل از مهر، برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در شرایطی که نیمی از آب شرب یزدی‌ها از این منابع تامین می‌شود، از روی ناچاری است چرا که تنها نیمی از آب شرب مصرفی مردم از آب انتقالی تامین می‌شود که آن هم به دلیل خشکسالی‌ها و کاهش بارندگی، همواره سهمیه یزد در حال کاهش است.

مخازن و منابع آب زیرزمینی استان شرایط بسیار دشواری را سپری می‌کنند. حفر چاه‌های متعدد، زخم‌های عمیقی را بر پیکره کویر ایجاد کرده که ترمیم ناپذیرند و روز به روز بر تعداد آنها افزوده می‌شود.

زمانی در یزد وقتی می‌خواستند از چاه‌های عمیق یاد کنند، چاه‌های ۴۰ گزی را مثال می‌زدند که این روزها نه تنها این چاه‌ها به آب نمی‌رسند بلکه حفر چاه‌هایی به مراتب با عمق بیشتر هم بی‌نتیجه است.

حفر این چاه‌ها، زمین را سوراخ سوراخ کرده و برداشت‌ها نیز روز به روز بیشتر می‌شود و حتی کیفیت منابع آب زیرزمینی نیز هر روز با افزایش سختی و شوری رو به کاهش است از این رو منابع آب زیرزمینی منابع پایداری برای تامین آب شرب یزدی‌ها نخواهد بود.

این شرایط مسئولان را به فکر راهکارهایی برای مقابله با آن از طریق مدیریت وضعیت موجود و جلوگیری از بدتر شدن شرایط با مدیریت میزان آب موجود در استان واداشته است.

برداشت سالانه ۹۰۰ میلیون مترمکعب از منابع زیرزمینی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد در این زمینه گفت: میزان برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی ۹۰۰ میلیون متر مکعب در سال است این در حالی است که فقط ۶۵۰ میلیون متر مکعب آب وارد سفره های زیرزمینی می‌شود که این برداشت‌های بی‌رویه موجب کسری ۲۵۰ میلیون مترمکعبی مخازن و فرونشست زمین شده است.

محمدمهدی جوادیان‌زاده ادامه داد: این استان از نظر کسری مخزن در میان ۳۱ استان کشور در جایگاه هفتم قرار دارد که با توجه به اقلیم بیابانی و کم بارش استان بسیار نگران کننده است.

وی افزود: بهره‌برداری از منابع در سال‌های گذشته بیش از توان دشت‌ها بوده و کسری شدید در مخزن را به دنبال داشته و آینده نگران کننده را پیش روی منابع آب زیرزمینی و تامین آب شرب یزدی‌ها قرار داده است.

شور شدن آب بسیاری از دشت‌های استان یزد

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد اظهار داشت: آمارها نشان می‌دهد که در دهه حدود هفت میلیمتر بارش‌های استان کاهش یافته و این کاهش باران به دلیل تغییر اقیلم به شکل نسبتاً شدیدتری نمود پیدا کرده است.

جوادیان‌زاده افزود: نتیجه کاهش بارش این است ذخیره‌های منابع آب استان هر روز بیشتر از دست میدهیم بخاطر اینکه مصارف در بخش‌های مختلف روز به افزایش است و این باعث نگرانی است. سطح آب‌های سفره‌های زیر زمینی ۹۰ درصد از دشت‌های استان کاهش یافته و تنها در چند دشت استان کسری مخزن نداریم آن هم به این دلیل که آب آن به دلیل شوری، قابل شرب نیست.

نگرانی‌های مدیریت منابع آبی

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای استان یزد اظهار داشت: در حوزه مدیریت منابع آب دو نگرانی در زمینه کمی و کیفی وجود دارد، به علت برداشت بی رویه از منابع زیرزمینی، علاوه بر افت سفره‌های زیرزمینی، منابع آب موجود از کیفیت مناسبی برخوردار نیست و در برخی مناطق شور شده است.

وی افزود: راهکارهایی از جمله انتقال آب بین حوزه‌ای، انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس و اجرای پروژه آب تجدیدپذیر در دستور کار مسئولان استان است تا با این تنش مقابله کنند اما در حال حاضر بهترین راهکار مدیریت مصرف است.

جوادیان‌زاده تاکید کرد: با توجه به طولانی بودن روند اجرای این طرح‌ها از سویی و به دنبال آن کاهش سال به سال بارندگی‌ها در اثر تغییر اقلیم که استان یزد را در پایین جدول میزان بارندگی قرار داده است، به نظر می‌رسد مدیریت مصرف بهترین روش برای مقابله با کم است.

اردکان دارای بیشترین معضل کم آبی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد بیان کرد: مشکلات ناشی از کم آبی و کاهش بارندگی‌ها همه شهرها و روستاهای استان را درگیر کرده اما این معضل بیشتر در شهرستان اردکان نمود دارد.

وی ادامه داد: ساکنان این شهر باید آب شرب مورد نیاز خود را از شیرهای برداشت شهری تهیه کنند البته این موضوع در روزهای گرم سال برای شهر یزد هم اتفاق می‌افتد.

درگیری ۹۰ درصد از منابع آبی استان با خشکسالی

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان یزد گفت: تنها منابع آبی استان قنات‌ها، چاه‌ها و چشمه‌هایی هستند که بیش از ۹۰ درصد آنها درگیر خشکسالی و کم آب و خشک شده‌اند و تنها سد استان، سد هرات است که به تازگی به بهره برداری رسیده و هنوز نمی‌توان به عنوان منبع آبی به آن نگاه کرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر طرح‌هایی از جمله طرح سازگاری با کم آبی با دستور جلسات مختلف از جمله مدیریت آب در بخش‌های مختلف کشاورزی، صنعتی و شرب در استان در حال اجرا است.

جوادیان زاده با بیان اینکه در بخش‌هایی به ویژه مدیریت چاه‌های کشاورزی نیز موفقیت آمیز بوده است، اظهار امیدواری کرد: این روند در بخش شرب نیز اجرا شود چرا که صنعت نقش چندانی در مصرف آب استان ندارد و آبی که در این بخش مصرف می شود، قابل شرب نیست.

برهوتی به‌نام یزد

تمرکز استان باید به سمت تامین منابع آب پایدار جلب شود، خواسته اصلی مردم در سفر هیات دولت که قرار شد به صورت ویژه مورد توجه و رسیدگی قرار گیرد و استاندار یزد با اشاره به برگزاری جلسات متعدد با حضور وزیر کشور با استانداران استان های مرکزی از خبرهای خوشی در این حوزه خبر داده است که امیدواریم محقق شود.

وگرنه به گفته بسیاری از مسئولان از جمله محمدصالح جوکار نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس شورای اسلامی اگر آب به استان یزد انتقال نیابد، برای مردم راهی جز مهاجرت و از یزد جز کویری غیرقابل سکونت، باقی نخواهد ماند.

جنگ بر سر آب از هم اکنون در روستاهای استان وجود دارد که از تبعات اجتماعی کم آبی و خشکسالی است و خالی شدن روستاها، کاهش تولیدات کشاورزی و روی آوردن به صنایع یکی دیگر از عوارض تنش‌های آبی است.

این موضوع محیط زیست استان را با چالش مواجه خواهد کرد و هر ساله به میزان آلودگی روزهای آلوده استان و افرادی که در اثر آن جان خود را از دست می‌دهند، می‌افزاید.