تحمیل تورم به مرفهان؛ پرداخت از جیب فقیران

مزرعه سبز : بعد از مدت‌ها سرگردانیِ مدیران جمهوری اسلامی ایران در این باره که یارانه‌ها باید به تولیدکننده داده شود یا به مصرف‌کننده، حالا وزیران دولت ابراهیم رئیسی متوجه شده‌اند که دادن یارانه به تولیدکننده اگرچه از پول‌پاشی در درون جامعه جلوگیری می‌کند و مانع از افزایش تورم و حجم نقدینگی جامعه می‌شود، اما از آنجا که قیمت نهایی کالا را کاهش می‌دهد جذابیت زیادی برای متقاضیان در آن سوی مرزها ایجاد می‌کند و به همین خاطر میزان قاچاق را افزایش می‌دهد.

در همین ماجرای نان و آرد گندم، چنانکه وزیر جهاد کشاورزی توضیح داده کیسه آرد گندم که در ایران قیمتی در حدود 40هزار تومان دارد در مرزها تا حدود 800هزار تومان، یعنی 20برابر قیمت تهران و شهرستان‌ها خرید و فروش می‌شود.

در همین باره، چندی پیش گزارشگر صدا و سیما از افغانستان گزارش داد که قیمت محصولاتی که از ایران وارد افغانستان می‌شود از قیمت تولیدات خود افغانستان ارزان‌تر است؛ یعنی با وجود حمل و نقل انبارداری، سود دلالان و… باز هم آنچه از ایران وارد افغانستان می‌شود از محصولات تولید خود افغانستان ارزان‌تر می‌شود.

صدا و سیما در این گزارش توضیح می‌دهد که علت این ارزانی، یارانه‌ای است که دولت ایران در گذشته و اکنون به تولیدکنندگان و کشاورزان خود می‌داده و می‌دهد.

در همین گزارش توضیح داده می‌شود که حتی در شرایط قیمتی مشابه کالاهای کشاورزی ایرانی متقاضیان زیادتری در خارج از مرزها دارد و این به‌خاطر کیفیت مطلوب و طعم محصولات کشاورزی تولید ایران است.

با این اوضاع، دولت سیدابراهیم رئیسی تصمیم گرفته است تا به جای ارزان کردن کالا، شهروند را برای خرید کالاهای گران تقویت کند.

در این باره مدیران و تیم اقتصادی دولت بر آن است تا با پرداخت یارانه به شهروندان قیمت‌ها را واقعی کند و در عوض شهروندان ایرانی که در دهک‌های ضعیف اقتصادی قرار دارند، از کمک‌های اقتصادی دولت استفاده کنند.

پرسش مهمی که در این باره مطرح می‌شود آن است که چرا شهروندان غیرایرانی ساکن ایران، اعم از پناهندگان و مهاجران غیرقانونی از کمک‌ها و یارانه دولتی ایران استفاده کنند؟

در همین باره رقم 10میلیون نفر درمورد پناهندگان و مهاجران اعم از قانونی و غیرقانونی مطرح می‌شود؛ به همین دلیل برخی مدیران و ناظران اقتصادی می‌گویند اگر این تعداد شهروند خارجی در ایران ساکن باشند، بیش از 10درصد یارانه پرداختی تخصیص داده شده به شهروندان ایرانی مستقیماً به جیب شهروندان خارجی واریز می‌شود، بدون آنکه این افراد اهلیت و شایستگی دریافت این یارانه‌ها و حقوق شهروندان ایرانی را داشته باشند.

البته این اصولگرایان تصمیم به واقعی کردن قیمت‌ها گرفته‌اند، فی‌نفسه اقدام قابل تحسین است؛ چه هنگامی که مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با دلایل مشابه از لزوم واقعی شدن قیمت‌ها و حذف یارانه سخن می‌گفت همین اصولگرایان و محافظه‌کاران او را به دنباله‌روی از اقتصاد سرمایه‌داری و تبعیت از دستورالعمل‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی متهم می‌کردند.

در آن هنگام محافظه‌کاران مجموعه دولت سازندگی را دولت مرفهان بی‌درد و دشمنان اقشار فقیر و مستضعف می‌نامیدند؛ اما حالا خود با توجیه‌های مشابه از ضرر حذف یارانه‌ها سخن می‌گویند.

محمد مخبر که علاوه‌بر عهده داشتن معاونت اول ریاست جمهوری، رئیس کمیسیون اقتصادی و رهبر اقتصادی دولت نیز هست، در توجیه این راهبرد و توضیح داده است که ممکن است دهک‌های مرفه جامعه مقداری از جیب خود برای تامین هزینه‌های مایحتاج هزینه کنند؛ وگرنه سایر دهک‌ها و ازجمله دهک‌های ضعیف و نیازمند جامعه از حمایت کامل دولت برخوردار خواهند بود.

البته پرسش مهم آن است که دهک‌های مرفه، پول خود را از کجا به دست می‌آورند؟ آیا آنان این پول را از اقشار گوناگون جامعه و شهروندان ایرانی کسب نمی‌کنند؟ در واقع مرفهانی که آقای مخبر از آنان یاد می‌کند و می‌گوید که چون دولت به آنان یارانه پرداخت نمی‌کند، آنان باید هزینه‌های گران شدن مایحتاج عمومی زندگی را از جیب خود پرداخت کنند، در واقع فعالان اقتصادی و کاسبانی هستند که در سرزمین ایران فعالیت و از امکانات همین کشور استفاده می‌کنند.

این افراد پول‌های خود را چه مستقیم و چه غیرمستقیم از جیب همین جامعه ایرانی و دهک‌های گوناگون فقیر تا غنی کسب می‌کنند؛ حتی اگر این افراد صادرکننده کالا به خارج از کشور باشند و پولشان حاصل از صادرات کالا باشد، باز هم همین شهروندان ایرانی برایشان کار می‌کنند و آنان با امکانات همین مملکت پول به دست آورده‌اند.

این نکته بدان معنی است که رئیسی و همکارانش نباید بر واقعیت‌ها چشم ببندند و تصور کنند که گرانی کالا را می‌توانند به اقشار مرفه تحمیل کنند؛ اگر اقشار مرفه دارای هوش اقتصادی نبودند، اکنون در زمره دهک‌های ارشد اقتصادی قرار نمی‌گرفتند.

ابراهیم رئیسی و همکارانش ازجمله محمد مخبر باید بدانند که هزینه‌هایی که به دهک‌های مرفه و پردرآمد جامعه تحمیل می‌شود یا غیرمستقیم و دیر یا زود به سایر دهک‌ها و ازجمله اقشار فقیر منتقل و از آن اقشار ستانده می‌شود، برای همین است که اقتصاددانان نخبه همیشه می‌گویند تورم بدترین مالیاتی است که از فقیرترین اقشار جامعه ستانده می‌شود.

نادر کریمی جونی ـ کارشناس اقتصاد کشاورزی