مراقب خوراک‌مان در فصل بهار باشیم

اخبار سبز کشاورزی : گرم شدن تدریجی هوا در فصل بهار باعث ضعف قدرت هاضمه می‌شود. بسیاری از کارشناسان طب سنتی، اعتقاد دارند با رعایت نکات ساده و کاربردی در انتخاب صحیح خوراکی‎‌های بهاری، می‌توان بر تغییرات، بیماری‌ها و اختلالات ناشی از تغییر فصل‌ها غلبه کرد.

با شروع فصل بهار شاهد بروز تغییرات اساسی در طبیعت و بدن‌مان هستیم؛ تغییراتی که نه‌تنها محیط اطراف زندگی ما را تحت شعاع خود قرار می‌دهد بلکه بر چگونگی و عملکرد اندام‌ها و دستگاه‌های درونی بدن نیز موثر است.

مراقب تعادل مزاج‎تان باشید

یکی از راه‌های اصلی حفظ تعادل مزاج، رعایت خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های متناسب با مزاج فرد است. افراد با هر مزاجی که دارند، وقتی سالم هستند که در مزاج خودشان متعادل باشند. کسی مزاج متعادل دارد که سالم بوده و عملکرد‌های جسمانی و روانی مطلوبی داشته باشد.

با فرا رسیدن فصل بهار، طبیعت بدن نیز دچار تغییر و تحول می‌شود. باقی‌ماندن مواد زائد بدن در زمستان و رقیق شدن و به حرکت درآمدن این اخلاط به‌سوی اندام‌های ضعیف در فصل بهار، موجب ابتلا به بیماری‌هایی مانند دُمل‌ها، ورم‌های چرکی، جوش‌ها، خارش، ورم‌های حلق، خونریزی بینی، زکام، گرفتگی صدا، سرفه، صرع، سکته‌ها و بیماری‌های دیگر می‌شود.

بنابراین متخصصان طب سنتی توصیه می‌کنند که افراد برای در امان ماندن از بیماری‌ها در فصل بهار به خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های مصرفی توجه کنند.

تشخیص مزاج خوراکی‌ها

وقتی به دنبال خوردن غذا و تنقلات یا استفاده موضعی از ماده‌ای، فرد دچار افزایش حرارت بدن، احساس داغی، ازدیاد جنب‌وجوش و حرکات بدنی، افزایش سرعت تکلم یا تسریع فرآیند‌های فکری و روانی شود، گفته می‌شود مواد مورد استفاده، مزاج گرم داشته یا جزو گرمی‌جات است.

همچنین، اگر فرد با خوردن یا آشامیدن غذا‌هایی دچار سردی در بدن، رخوت، سنگینی، خواب‌آلودگی، خستگی، بی‌تحرکی، در خود فرو رفتن، مَنگی، کاهش گیرایی و حافظه شود، یعنی فرد در خوردن غذا‌ها و نوشیدنی‌های با مزاج سرد(سردی‌جات) زیاده‌روی کرده است.

تری و خشکی غذا

بعضی از خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها مزاج‌شان ‌تر است؛ یعنی با زیاده‌روی در مصرف آن‌ها در انسان رطوبت ایجاد می‌شود. هر خوردنی و نوشیدنی آب‌دار که خصوصیاتی مانند آب داشته باشد؛ یعنی بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌طعم باشد مزاجِ ‌تری دارد.

خشکی، خصوصیات مقابل تری دارد و خوراکی‌ها و تنقلات با این ویژگی، حالت خشکی در بدن به‌ویژه پوست یا مخاط‌ها ایجاد کرده یا سبب یبوست، گاهی خشونت و انعطاف‌ناپذیری فرد می‌شود.

آنچه مناسب فصل بهار است

به‌عنوان مثال از بهترین خوراکی‌هایی که با مزاج فصل بهار سازگاری دارد، استفاده از کاهو سکنجبین و آش‌های ساده و رقیقی است که در تهیه آن‌ها از برنج و سبزیجات استفاده شده باشد.

غذا‌هایی مانند بورانی اسفناج، بورانی شبدر و یونجه، آش شبدر و قره‌قروت؛ چلو گشنیز با گوشت جوجه‌خروس محلی که برای کودکان در این فصل بسیار مناسب است؛ زیرا گوشت جوجه‌خروس لطیف و زودهضم است و فضولات کمی به‌جای می‌گذارد.

حبوبات با طبع خنک، مانند ماش، نخودفرنگی و جو نیز برای این فصل مناسب است. در فصل بهار بهتر است، شربت‌های خنک مانند لیمو، نارنج، آلبالو، به، غوره، انار، سکنجبین، کاسنی و زرشک بنوشید.

نباید‌های رژیم غذایی در بهار

اما برخی نبایدها در رژیم غذایی‌تان نیز در فصل بهار اهمیت دارند که رعایت آنها حال و احوالتان را بهتر می‎کند که برخی از آنها به‌صورت تیتروار عبارتنداز:

• اجتناب از پرخوری و برهم خوری؛

• کاهش مصرف غذا‌های خون‌ساز مثل گوشت‌ها، شیرینی‌های قوی، روغن‌ها، تخم‌مرغ و …؛

• خودداری از مصرف غذا‌های غلیظ مانند کله‌پاچه، گوشت گاو، خامه، ماست ترش و …؛

• پرهیز از خوردن غذا‌های شور، تلخ، تند و تیز؛

• کاهش مصرف ادویه‌ها و گوشت‌ها؛

• مصرف غذا‌های کنسروی و مانده در این فصل حتی از فصول دیگر هم مضرتر است؛

• محدود کردن خوردنی‌ها و آشامیدنی‌های با طبع گرم و به‌ویژه با طبع گرم و ‌تر؛

• پرهیز از غذا‌های فست‌فودی؛

• پرهیز از مرسومات تغذیه‌ای امروزی در بهار مانند آجیل‌های بو داده، شیرینی‌های قنادی، شکلات و کاکائو و … انواع پلو‌ها و چلو‌ها با خورش‌های گوشتی و کباب‌ها و … که همه در جهت بدتر شدن اوضاع بهاری بدن عمل می‌کنند.

در مجموع کارشناسان طب سنتی توصیه می‌کنند در بهار از خوردن غذا‌های چرب و سنگین خودداری نمایید و برای جلوگیری از سستی و افزایش غلظت خون در فصل بهار از رژیم غذایی سبک استفاده کنید.

سیستم گوارشی ما با خروج گرما از اندام‌های داخلی، ضعیف‌تر می‌شود و دیگر قدرت کافی برای هضم غذا‌های سنگین نخواهد داشت پس باید مصرف غذا‌های سنگین‌تر و چرب‌تر را کاهش دهیم.

حسین کاظمی - روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۶۲- سال ۱۴۰۱