فرآورده‌های زنبورعسل موانع و مشکلات صادرات

مزرعه سبز : ایران دارای شرایط آب و هوایی، مراتع و مزارع مناسب زنبورداری بوده و در حال‌حاضر تعداد قابل‌توجهی کلنی زنبورعسل در سراسر کشور وجود دارد که عده کثیری از هموطنان در امر پرورش زنبورعسل فعالیت و میزان زیادی عسل و سایر فرآورده‌های زنبور تولید می‌کنند.

ایران در جمع 10 کشور برتر در امر زنبورداری و تولید عسل قرار داشته و بازار مناسبی برای عرضه محصولات در بسیاری از کشورها، برای تولیدکنندگان فرآورده‌های زنبورعسل قرار دارد.

اما با این حال، متاسفانه صنعت زنبورداری ایران تا به ‌حال نتوانسته سود چندانی از بازارهای جهانی به دست آورد و زنبورداران و تولیدکنندگان فرآورده‌های زنبورعسل ایران در امر صادرات محصولات خود با مشکلات و موانع زیادی مواجه‌هستند.

بدون ریشه‌یابی و اتخاذ روش‌های مناسب برای رفع این موانع، صنعت زنبورداری ایران بسیاری از فرصت‌ها را از دست داده و میدان را به نفع رقبا خالی کرده و بسیاری از فعالیت‌های این صنعت دچار رکورد و چه بسا توقف خواهد شد.

در این نوشتار به‌صورت فهرست‌وار به برخی از موانع و مشکلات اصلی صادرات فرآورده‌های زنبورعسل ایران اشاره خواهد شد تا تولیدکنندگان و متولیان صنعت زنبورداری کشور با بهره‌گیری از تجارب سایر کشورها، تهدیدهای موجود را به فرصت تبدیل کرده و با رفع نقاط ضعف و ارتقای نقاط قوت بتوانند به جایگاه مناسبی در این زمینه نیز دست پیدا کنند:

1- صادرات‌محور نبودن صنعت زنبورداری ایران؛

2- تجاری نبودن صنعت زنبورداری؛

3- ضعف در فرآوری صحیح و استاندارد محصولات زنبورعسل؛

4- نبود استانداردهای لازم و رعایت‌نشدن استانداردها توسط بسیاری از تولیدکنندگان؛

5- انطباق نداشتن استانداردهای داخلی با استانداردهای بین‌المللی؛

6- ناآشنایی اکثر تولیدکنندگان با استانداردهای موجود فرآورده‌های زنبورعسل در داخل و خارج از کشور؛

7- کم‌توجهی به قوانین و استانداردهای کشورهای مقصد؛

8- هزینه‌های بالای تولید و سودآور نبودن صادرات؛

9- تعرفه‌های سنگین و نبود حمایت‌های لازم از صادرکنندگان؛

10- استفاده نکردن از روش‌های مناسب حمل و نقل محصولات زنبورعسل؛

11- استفاده نکردن از دستگاه‌های پیشرفته در تولید، استحصال و بسته‌بندی محصولات؛

12- ناآشنایی اکثر تولیدکنندگان با بازارهای جهانی؛

13- فقدان سند و چشم‌انداز روشن برای صادرات محصولات زنبورعسل؛

14- تک‎محصولی بودن صنعت زنبورداری ایران و کم‌توجهی به تنوع محصولات؛

15- رعایت نکردن اصول پرورش و بهداشت صحیح کندوها؛

16- نداشتن برنامه‌های مدون برای پرورش و بهداشت کلنی‌ها؛

17- ضعف نظارت بر چگونگی مصرف داروها و سموم در کندوها؛

18- رعایت نکردن زمان پرهیز از مصرف داروها در کلنی‌ها؛

19- نگهداری غیربهداشتی و غیراستاندارد محصولات؛

20- رعایت نکردن زمان نگهداری محصولات در انبار و شرایط مناسب نگهداری آنها؛

21- توجه نداشتن کشاورزان به غیرسالم بودن بسیاری از حشره‌کش‌ها و علف‌کش‌ها برای زنبورعسل و ورود آنها به داخل محصولات؛

22- دست‌کاری‌های ناخواسته و غیراصولی محصولات؛

23- تغذیه کلنی‌های زنبورعسل با قندهای مصنوعی و کاهش کیفیت عسل تولیدی؛

24- وجود عسل‌های تقلبی و عرضه گسترده آنها در بازار؛

25- توجه نکردن به نیاز و سلیقه‌های مصرف‌کنندگان؛

26- کیفیت پایین بسته‌بندی محصولات زنبورعسل؛

27- کم‎توجهی به خلاقیت و نوآوری در استحصال و بسته‌بندی و عرضه محصولات؛

28- نامشخص بودن سیاست‌های کلی صادرات محصولات زنبورعسل؛

29- نبود نظارت دقیق بر مراحل تولید و عرضه محصولات؛

30- ضعف و فقدان تبلیغات کافی برای معرفی محصولات سلامت‌محور زنبورعسل در رسانه‌های ملی؛

31- ضعف در ارتباط زنبورداران و تولیدکنندگان فرآورده‌های زنبورعسل کشور با تولیدکنندگان سایر نقاط جهان، به‎‌ویژه کشورهای موفق در این زمینه.

دکتر مصطفی مرادی ـ مدیرعامل شرکت زنبور پژوه و استادیار پژوهشی سازمان آموزش و تحقیقات کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت- شماره ۲۶۱ - اسفند ۱۴۰۰