اضافه شدن گوشت بوقلمون به طرح کالابرگ الکترونیکی: علت مازاد تولید یا سیاست‌های حمایتی؟

تصمیم دولت برای قرار دادن گوشت بوقلمون در لیست اقلام مشمول کالابرگ الکترونیکی، تقریباً همزمان با افزایش چشمگیر ظرفیت تولید این محصول در کشور رخ داده است.

اخبار سبز کشاورزی؛ این امر یک همبستگی منطقی را القا می‌کند: مازاد تولید و نیاز به مدیریت بازار.

مسیر پرفراز و نشیب تولید بوقلمون:

• تولید گوشت بوقلمون در ایران تا سال ۱۳۹۶ بسیار محدود و عمدتاً در مزارع کوچک متمرکز بود.
• با شدت گرفتن روند صنعتی‌سازی در سال‌های ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۰، تولید به مرز ۱۰ هزار تن در سال رسید.
• با وجود یک دوره رکود کوتاه در سال ۱۴۰۱ ناشی از افزایش قیمت نهاده‌ها و کمبود جوجه، سرمایه‌گذاری‌های جدید و تسهیل فرآیند صدور کشتارگاه‌ها، مسیر صعودی را از سر گرفت.
• امروزه در نیمه دوم سال ۱۴۰۴، ظرفیت تولید کشور به رقمی بین ۱۲ تا ۱۳ هزار تن رسیده است؛ این عدد، نخستین زنگ خطر “مازاد تولید” را به صدا درآورده است.

سیاست‌های صدور مجوز: رقابت منطقه‌ای و سرعت توسعه زیرساخت

یکی از دلایل اصلی برای افزایش ظرفیت تولید، افزایش سرسام‌آور قیمت گوشت قرمز بود که مصرف‌کنندگان را به سمت پروتئین‌های جایگزین ارزان‌تر سوق داد. این تقاضای ناخواسته، زمینه‌ساز موج جدیدی از صدور مجوز برای واحدهای کشتارگاهی شد.

با این حال، شواهد حاکی از آن است که این توسعه شتاب‌زده، همواره با مطالعات بازار و تکمیل زیرساخت‌ها همراه نبوده است:

• نمونه گلستان: در سال ۱۴۰۳، یک کشتارگاه با ظرفیت روزانه ۴۵۰ قطعه بوقلمون مجوز گرفت، اما بر اساس گزارش‌های محلی، بخش سردخانه آن هنوز به بهره‌برداری کامل نرسیده بود.
• نمونه خراسان شمالی: دو طرح صنعتی مهم نیز در مراحل نهایی صدور پروانه قرار دارند، در حالی که فعالان صنعت گزارش می‌دهند سیستم تصفیه فاضلاب این پروژه‌ها در زمان صدور مجوز هنوز در مرحله طراحی باقی مانده بود.

این توسعه سریع زیرساختی، دولت را در موقعیتی قرار داد که برای حفظ تعادل بازار و جلوگیری از افت قیمت ناشی از مازاد عرضه، باید تقاضای جدیدی ایجاد می‌کرد.

نقش حیاتی کالابرگ الکترونیکی در تنظیم بازار

دولت با اضافه شدن گوشت بوقلمون به طرح کالابرگ الکترونیکی، دو هدف عمده را دنبال می‌کند:

1. حمایت از تولیدکنندگان: ایجاد یک تقاضای تضمین‌شده و پایدار برای محصولی که ظرفیت تولیدش به سرعت افزایش یافته است.
2. تعدیل قیمت پروتئین خانوار: فراهم آوردن یک منبع پروتئینی ارزان‌تر و در دسترس‌تر برای خانوارها، تا فشار ناشی از گرانی گوشت قرمز تعدیل شود و سفره‌ها با حداقل آسیب ادامه حیات دهند.

نتیجه‌گیری: اضافه شدن گوشت بوقلمون به طرح کالابرگ الکترونیکی بیش از آنکه صرفاً یک اقدام حمایتی از مصرف‌کننده باشد، یک حرکت استراتژیک برای مدیریت عرضه و تقاضای مازاد تولید در نیمه دوم ۱۴۰۴ به شمار می‌رود.