تنش آبی بی‌سابقه در ۵۰ سال اخیر

سمنان یکی از خشک‌ترین سال‌های خود را سپری می‌کند

مسئولان استان سمنان می‌گویند تنش آبی که امسال با آن روبرو هستیم در ۵۰ سال اخیر بی‌سابقه بوده است و لذا باید فکری به حال تقویت منابع آبی این استان تشنه‌تر از همیشه کرد.

مزرعه سبز : استان سمنان یکی از خشک‌ترین سال‌های خود را سپری می‌کند و به گفته کارشناسان اگر هم بر فرض بارش‌ها نسبت به سال‌های قبل بیشتر شود هنوز تا جبران مافات فاصله بسیاری وجود دارد اما سوال اصلی اینجا است که تنش آبی موجود در استان تا چه اندازه جدی است؟ و در استانی که هنوز اغلب شهرداری هایش از آب شرب برای آبیاری فضای سبز استفاده می‌کنند و ۳۳ درصد آب کل استان از طریق فرسودگی خط لوله هدر می‌رود اصلاً صحبت از برنامه‌ریزی درباره عبور از تنش آبی معنایی دارد؟

این روزها با کاهش بیش از ۴۰ درصدی بارندگی در سال زراعی جاری نسبت به سال قبل از آن، که البته خود آن هم باز از سال قبل تر بیش از ۳۵ درصد کاهش داشت، مسئولان به فکر تأمین منابع آبی جدید هستند و یکی از مهمترین آنها نیز در بلند مدت، انتقال آب محسوب می‌شود اما تا آن زمان که این طرح مناقشه برانگیز اجرا شود مردم باید چه کنند؟

خشکسالی بی سابقه است

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان سمنان، با بیان اینکه تنش آبی استان در ۵۰ سال اخیر بی سابقه است، گفت: از مردم می‌خواهیم تا کمال صرفه‌جویی را داشته باشند تا بتوانیم سال جاری به خصوص تابستان را از سر بگذرانیم.

محمد طاهریان با بیان اینکه ما نیز در مجموعه آبفا برنامه‌هایی مانند آبرسانی در شهرها و روستایی و به‌کارگیری تانکرها در برخی روستاها با تنش آبی بالا داریم و در صورت امکان از ظرفیت ادارات و سازمان‌ها که همراهی خوبی با ما دارند نیز استفاده می‌کنیم، بیان کرد: از شهرداری‌های استان می‌خواهیم که برای آبیاری فضای سبز از آب شرب استفاده نکنند.

وی با بیان اینکه مردم در شستشوها نیز دقت نظر را داشته باشند که با مشکل جدی کم آبی روبرو هستیم، افزود: مردم اگر فضای سبزی برای آبیاری دارند حدالامکان از ساعات پایانی شب که دمای هوا خنک‌تر است استفاده کنند تا کمترین تبخیر را داشته باشیم از سوی دیگر حتماً مردم روش‌های صرفه‌جویی در مصرف آب را در نظر داشته باشند.

شرایط خشکسالی شدید در استان سمنان

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سمنان، شرایط کم آبی و خشکسالی استان را بحرانی دانست با بیان اینکه بیش از ۳۰ درصد کاهش نزولات جوی را شاهد هستیم و استان سمنان جز سه استان خشک کشور محسوب می‌شود، گفت: پیش بینی شده که ۷۵۰ لیتر در ثانیه کمبود آبی استان سمنان که می‌بایست تأمین شود وگرنه به مشکل برمی‌خوریم.

محمد حمیدی با بیان اینکه در ۳۲۰ روستا و ۲۱ شهر استان سمنان به صورت تفکیک شده موضوعات مرتبط با آب و خشکسالی بررسی می‌شود تا بتوانیم بهترین راهکارها را برای ارتقای آبرسانی به استان داشته باشیم، ابراز کرد: در شهرستان سمنان پیش بینی حفر و تجهیز شش حلقه چاه جدید به دبی ۱۲۰ لیتر بر ثانیه شده است که امیدواریم تا پیش از شروع فصل گرما، این کار صورت گیرد، ابراز کرد: حدود ۱۰۰ لیتر بر ثانیه نیز از چاه‌های دستگاه‌های اجرایی و خدماتی مانند دانشگاه‌ها استفاده خواهد شد تا مشکل آب رسانی را کاهش دهیم.

وی با بیان اینکه در شاهرود نیز سه حلقه چاه جدید ایجاد و تجهیز می‌شود تا بتوانیم کمبود آب این شهرستان را نیز برطرف کنیم، بیان داشت: در این شهرستان نیز از چهار حلقه چاه آب دستگاه‌های اجرایی و خدماتی و نظامی استفاده خواهد شد از سوی دیگر کمبود آب در دیگر شهرستان‌های استان مانند میامی، گرمسار و… نیز مورد بررسی قرار گرفته و به دنبال راهکارهای تأمین آب هستیم که عمدتاً حفر چاه‌های جدید و استفاده از چاه‌های کشاورزی و دستگاه‌های اجرایی در زمره این راهکارهای هستند.

مشکل آب در روستاهای استان سمنان

معاون استاندار سمنان درباره وضعیت خشکسالی و کم آبی در روستاهای استان نیز توضیح داد: تعدادی از روستاهای ما که البته قابل ملاحظه نیز است، می‌بایست امسال هم با تانکر آبرسانی شوند لذا پیش بینی‌های لازم برای به‌کارگیری تانکرهای دستگاه‌های اجرایی در فصل تابستان برای آبرسانی روستایی و همچنین استفاده از بخش خصوصی در دستور کار قرار دارد تا بتوانیم آب را با تانکر به مردم این روستاها برسانیم.

حمیدی بیان کرد: علی رغم تمام تلاش‌هایی که مجموعه مدیریت استان برای تأمین آب به خصوص در فصل تابستان می‌شود، باید از مردم بار دیگر بخواهیم که در مصرف آب صرفه‌جویی کنند زیرا به واقع در تأمین آب دارای مشکلات عدیده هستیم همچنین از مردم نیز می‌خواهیم تا با صرفه‌جویی به کمک ما بیایند تا بتوانیم شرایط پیش رو را بهتر مدیریت کنیم.

پروژه‌های نیمه تمام حوزه آب رسانی در دستور کار

این روزها که در آستانه تابستان هستیم شورای حفاظت از منابع آبی و نشست‌های این حوزه بیش از هر زمان دیگری در استانداری سمنان در محوریت قرار دارد در آخرین نشست از سری نشست‌های شورای حفاظت از منابع آبی که به میزبانی استانداری برگزار شد سید محمد رضا هاشمی استاندار سمنان بیان اینکه در استان با کمبود شدید آب و بارندگی مواجه هستیم، ابراز کرد: در بحث تأمین آب نباید از روستاها غافل شویم و جهاد کشاورزی نیز ضرورت دارد با اولویت روستاهای دارای تنش آبی، قنوات را احیا کنند.

سید محمدرضا هاشمی با بیان اینکه ضرورت دارد تا تمامی پروژه‌های نیمه تمام در حوزه آب و آب رسانی در استان با تسریع در روند اجرایی در اسرع وقت به پایان برسد، افزود: نگرانی‌هایی در خصوص فرونشست زمین وجود دارد که نیاز است تدبیرهای لازم صورت گرفته و مدیریت مطلوب انجام شود از سوی دیگر می‌بایست از ظرفیت‌های موجود در استان شامل بسیج، ادارات و دستگاه‌های اجرایی و دهیاری‌ها و… استفاده کرد.

وی با بیان اینکه بسیج سازندگی می‌تواند در پروژه‌های مرتبط با اصلاح شبکه ورود مؤثر داشته باشد زیرا نشان داده که با عزم جهادی کارهای بزرگی را صورت داده است، ابراز کرد: اعزام گروه‌های جهادی در طول ایام نوروز با محوریت امور عمرانی، بهداشتی و به خصوص آب رسانی از جمله مهمترین اقداماتی بود که در استان شکل گرفته است.

جلوگیری از هدر رفت آب

استاندار سمنان همچنین با بیان اینکه در آبرسانی به مناطق دارای کم آبی، تمام امکانات استان و همچنین ظرفیت بخش خصوصی به کار گرفته شود، بیان کرد: اصلاح شبکه آب رسانی و جلوگیری از هدر رفت آب به صورت ویژه در دستور کار قرار گیرد.

هاشمی در ادامه با اشاره به اینکه در بحث مدیریت فضای سبز، شهرداری‌ها نباید از آب شرب استفاده کنند و شهرداری‌هایی که در این خصوص اقدام نکردند نسبت به جداسازی آب اهتمام ورزند، تاکید کرد: نگهداری فضای سبز دستگاه‌های اجرایی استان از محل آب شرب ممنوع بوده و نیاز است در این حوزه نظارت‌ها به صورت جدی وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه شناسایی انشعابات غیرمجاز در روستاها با همراهی دهیاری‌ها در دستور کار قرار گیرد، افزود: از ظرفیت بسیج سازندگی برای توجه به مناطق محروم در خصوص تأمین آب استفاده مناسب صورت گیرد.

آبیاری نوین به مثابه یک راهکار مد نظر است

مدیر آب‌وخاک جهاد کشاورزی استان سمنان اما با بیان اینکه آبیاری نوین به مثابه یک راهکار مد نظر است، گفت: در سال گذشته سه هزار هکتار آبیاری تحت فشار با هدف کاهش هدر رفت آبیاری کشاورزی و باغات در استان اجرا شده است از سوی دیگر چهار هزار هکتار دیگر نیز در برنامه جهاد وجود دارد که امیدواریم بتوانیم با همراهی کشاورزان این کار را عملی کنیم.

حسین شاهینی با بیان اینکه تا پایان سال ۹۹ تقریباً ۳۶ هزار هکتار سیستم آبیاری نوین در استان اجرا شد که با احتساب میزان آبیاری نوینی که بعد از این تاریخ صورت گرفته می‌توان گفت در استان تقریباً نزدیک به ۴۰ هزار هکتار سیستم آبیاری نوین اجرا شده که می‌تواند سهم خوبی در کاهش هدر رفت آب در بخش کشاورزی و افزایش راندمان آبیاری داشته باشد زیرا در این روش آب فقط به‌اندازه نیاز واقعی در دسترس گیاه قرار می‌گیرد، افزود: اجرای هریک از این روش‌های تحت‌فشار و کم‌فشار در مزرعه باعث افزایش راندمان آبیاری می‌شود لذا طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری با سرعت برای استان در حال اجرا است.

وی با بیان اینکه توسعه سامانه‌های نوین آبیاری در استان سمنان یکی از راهبردها و محورهای کار جهاد است، ابراز کرد: اگر شرکت آب مشکل پمپاژ ثانویه آب کشاورزی استان را حل کند می‌توانیم اقدامات بهتری را هم در این زمینه داشته باشیم و در این زمان است که می‌توانیم راندمان آبیاری را افزایش و هدر رفت آن را کاهش دهیم.

آبیاری تحت فشار کم فایده است

یک کارشناس کشاورزی اما با بیان اینکه آبیاری نوین یا همان تحت فشار که از آن به مثابه یک راهکار نامیده می‌شود، کم فایده است، گفت: این نوع آبیاری نیازمند استخرهای بزرگی است که در آن آب این مایع حیات بخش و با اهمیت از زیر زمین و سفره‌های آب زیرزمینی به سطح زمین آورده می‌شود در این استخرها ریخته می‌شود و در معرض هوا و آفتاب قرار می‌گیرد و در واقع آب را هدر می‌دهد که تفاوتی در نهایت با آبیاری غرقابی سنتی نمی‌کند.

محمد حسن رضوانی با بیان اینکه دنیا ۲۰ سال است که از این نوع سیستم‌های آبیاری عبور و یا آنها تقویت کرده است و ما همچنان با همان شیوه نادرست کار می‌کنیم، بیان کرد: امروز در قزاقستان و حتی ترکمنستان که کمتر مشکل آب دارند، آب حیاتی را صرف کشاورزی کم بهره نمی‌کنند و با استفاده از توری‌های بزرگ نانو، مه را جمع آوری و از آن برای آبیاری استفاده می‌کنند اما ما همچنان در پیچ و خم طرح‌های عجیب و غریب هستیم.

وی با بیان اینکه مسئولان منی گویند بیشترین میزان مصرف آب در استان سمنان با ۹۰ درصد در اختیار کشاورزی است اما کمترین بها را به تعویض خط لوله فرسوده آب کشاورزی و حتی شهری استان می‌دهند، افزود: ما در استانی زندگی می‌کنیم که مسئولانش حاضر هستند ده‌ها هزار میلیارد تومان صرف انتقال آب از خزر بشود اما چند صد میلیارد تومان صرف تعویض خط لوله‌ای که از زمان طاغوت زیر زمین است و به گفته مسئولان بیش از ۳۳ درصد آب استان سمنان را هدر می‌دهد، اصلاح نشود.

اعتبارات مانع بزرگ

در گفتگو با مسئولان استان سمنان معمولاً مقوله مهم اعتبارات برای تعویض لوله‌های خط انتقال آب در استان سمنان مطرح می‌شود اما وقتی صحبت از میلیاردها تومان اعتبار پروژه‌های آبرسانی، حفر چاه و یا انتقال آب خزر و… می‌شود معمولاً حاضر به مصاحبه و پاسخگویی در این زمینه نیستند. مسئولان اعتقاد دارند که باید طرح انتقال آب به استان سمنان پیگیری شود اما مشخص نیست اگر این طرح هم اجرا شود با هدر رفت ۳۳ درصدی آب در خط لوله و سهم ۹۰ درصدی کشاورزی عمدتاً سنتی و مصرف گرا، چه میزان مشکل آب استان حل می‌شود.

از سوی دیگر چطور بودجه و اعتبار ده‌ها هزار میلیارد تومانی برای انتقال آب به استان سمنان وجود دارد اما یک پروژه ساده فاضلاب سمنان به اتمام نمی‌رسد که بتوانیم از پساب تولیدی استان برای صنعت سمنان استفاده کنیم و حتی بتوانیم فضای سبز شهری را با آب غیر شرب، مشروب سازیم؟ اینها سوالاتی است که معمولاً مسئولان استان سمنان از پاسخ به آنها طفره می‌روند و کسی درباره آنها صحبت نمی‌کند.

چهار پیش مسئولی در استان سمنان اعلام کرده بود اصلاح شبکه آبرسانی استان سمنان هزار میلیارد تومان پول می‌خواهد و امروز که قطعاً این عدد با توجه به تورم بیش از پنج برابر شده است در نهایت هر سال که می‌گذرد این طرح از دسترس دورتر می‌شود. از طرف دیگر ۳۳ درصد یعنی یک سوم آب استان سمنان در تشنه‌ترین منطقه به راحتی از طریق همین خط انتقال هدر می‌رود و ما روز به روز با تنش آبی روبرو هستیم اینکه دولت در این مورد چه اقدامی خواهد کرد بر همگان پوشیده است.