زغال زیستی بیوچار
آیا تا به حال نام بیوچار را شنیده‌اید؟ بیوچار یک ترکیب زغال‌چوب است که با اضافه کردن به خاک، موجب باروری بیشتر آن می‌شود.
اخبار سبز کشاورزی؛ این زغال دارای سابقه طولانی و پیچیده‌ای برای استفاده در کشاورزی بومی در سراسر غرب آفریقا و جنگل‌های بارانی آمازون دارد؛ که نتایج باورنکردنی آن را حتی تا به امروز می‌توان مشاهده کرد.
اما این‌ها چه ربطی به باغ خانه شما دارد؟ ممکن است؛ شما مزرعه‌ای را با بازدهی بالا اداره نکنید. یا اینکه سعی در جذب کربن نداشته باشید. اما بیوچار مزایای زیادی برای خاک باغچه حیاط یا باغ شما دارد و می‌تواند باروری آن را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهد.
اگر خانه شما روی زمین نابارور ساخته شده است؛ رشد محصولات، ناامیدکننده خواهد بود. ولی بیوچار می‌تواند به احیای خاک فقیر کمک کرده و موجب افزایش برداشت و عملکرد در باغ سبزیجات شما شود.
بیوچار فقط زغال نیست
بیوچار از نظر فنی یک افزودنی یا تقویت‌کننده خاک است که به آن کمک می‌کند تا محیط رشد را ایجاد، حفظ و دوباره پر کند تا گیاهان و میکروارگانیسم‌ها در آن رشد نمایند.
این نام از عنصر اصلی بیوچار، یعنی زغال‌چوب گرفته شده است که وظیفه حفظ طیف متنوع سایر عناصر ضروری لازم برای زندگی را برعهده دارد. این عنصر فقط زغال نیست؛ بنابراین نمی‌توانید خاکستر شومینه خود را در باغچه روی زمین خالی کرده و انتظار بهبود خاک خود را داشته باشید!
کلمه بیوچار(Biochar) گرفته شده از دو کلمه «Biomass» به معنی«زیست توده» و «Charcoal» به معنی «زغال» است که با در کنار هم قرار گرفتن، بیوچار را می‌سازند.
چگونه بیوچار وضعیت خاک را بهبود می‌بخشد؟
اگرچه استفاده از زغال، راه عجیبی برای افزایش تولید محصول به‌نظر می‌رسد، اما این مفهوم بیش از ۲۰۰۰ سال پیش اثبات شد. وقتی که کشاورزان قدیمی کلمبیایی در آمریکای‌جنوبی، زغال‌سنگ را به خاک ضعیف جنگل‌های آمازون اضافه کردند تا خاکی غنی و حاصلخیز ایجاد کنند.
این خاک‌ها که از گذشته‌های دور با بیوچار بهبود یافته و تا امروز همچنان حاصلخیز هستند؛ شامل ۲۵درصد کربن آلی دارای زغال هستند. مطالعات تحقیقی در دهه گذشته نشان دادکه این خاک‌های غنی‌شده با زغال‌چوب، آب و مواد مغذی بیشتری را در خود نگه می‌دارند و همزمان آب و مواد مغذی را به‌راحتی در دسترس گیاهان قرار می‌دهند.
نوعی از بیوچار، برای بهبود کیفیت خاک می‌تواند از چوب یا محصولات جانبی کشاورزی تهیه شود. نکته اصلی این است که مواد را در دمای بالا در محیطی که با کمبود اکسیژن مواجه می‌شوند؛ گرم کنید.
مزایای افزایش حاصلخیزی خاک به‌وسیله بیوچار تنها یکی از دلایل برای علاقه زیاد به تولید بیوچار است. برخی به‌دلیل کاهش دی‌اکسیدکربن اتمسفر علاقه‌مند به استفاده از آن می‌شوند؛ به این دلیل که تقریباً نیمی از کربن حاصل از تراشه‌های چوب، ساقه‌های ذرت و سایر توده‌های زیستی، کربنی است که معمولاً به اتمسفر می‌رود؛ می‌تواند هزاران سال در داخل بیوچار محبوس شود.
بیوچار در حفظ آب و مواد مغذی محلول در آن بسیار مؤثر است و در همان شرایط یک زیستگاه سالم برای میکروارگانیسم‌های مفید خاک ایجاد می‌کند.
بیوچار می‌تواند کیفیت آب را بهبود بخشد، به خاک کمک کند تا کربن را برای مدت زمان طولانی جذب نماید. آب‌شویی مواد مغذی و کود را کاهش دهد. اسیدیته خاک را کم کند و حتی مقدار آب و کود مورد نیاز را در مرحله اول کاهش دهد.
آیا بیوچار معایبی دارد؟
بسیار واضح است که بیوچار، خاک و باروری خاک را بهبود می‌بخشد و همچنین کربن را به‌طور همزمان جذب می‌کند. اما آیا استفاده از آن معایبی دارد؟ احتمالاً در مقیاس کوچک و استفاده از آن در باغ‌های شخصی این‌طور نباشد؛ چرا که در مقیاس بزرگ‌تر چند مشکل احتمالی وجود دارد.
محققان و کارشناسان کشاورزی درباره ایده سوزاندن میلیون‌ها هکتار محصولات زراعی و کود برای دفن بقایا و شروع مجدد روند رشد آن‌ها نگران هستند.
باغ شما چقدر بیوچار نیاز دارد؟
برای خاک سالم پنج تا ۱۰درصد مخلوط بیوچار ایده‌آل است. این مقدار در حدود ۱۰ کیلوگرم برای هر مترمربع باغ است. اگر مواد مغذی خاک کافی به‌نظر نمی‌رسند می‌توانید مخلوط را بنابر نیاز خاک تنظیم کنید. می‌توان با افزایش ۲۰درصدی شروع کرد. با این حال اگر خاک شما به شدت از نظر مواد مغذی تهی شده است؛ با افزایش نصف بیوچار و نیمی از کمپوست شروع کنید.
با تکرار این فرآیند در طول چند ماه به مرور موجب افزایش باروری خاک می‌شوید؛ اما به خاطر داشته باشید که احتمالا چند هفته طول بکشد تا متوجه بهبود رشد گیاه خود در نتیجه افزایش جذب مواد مغذی شوید.
ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۹-مرداد ۱۴۰۳
