گامی بلند در احیاء آب‌های زیرزمینی: عملیات موفق مرمت ۱۲ رشته قنات در تربت حیدریه
مرمت ۱۲ رشته قنات در شهرستان تربت حیدریه با اعتباری بالغ بر ۴۰ میلیارد ریال؛ راهبردی نوین برای مقابله با خشکسالی و تضمین آینده کشاورزی منطقه.
در میان هشدارهای خشکسالی‌های پیاپی و افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی، خبری خوش از شهرستان تربت حیدریه می‌رسد که نفس تازه‌ای به کالبد کشاورزی سنتی این منطقه می‌بخشد.
اخبار سبز کشاورزی؛ معاون رئیس سازمان و مدیر جهاد کشاورزی شهرستان، علیرضا قادری، از عملیات موفقیت‌آمیز مرمت ۱۲ رشته قنات در شهرستان تربت حیدریه از ابتدای سال جاری تاکنون خبر داده است؛ خبری که نویدبخش آینده‌ای روشن‌تر برای تأمین آب و تداوم حیات کشاورزی در این خطه است.
۴۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری برای احیای شریان‌های حیاتی
از ابتدای سال جاری، گامی بزرگ در جهت حفظ و احیای منابع آبی برداشته شده است. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان تربت حیدریه اعلام کرد که با اختصاص مبلغی بالغ بر ۴۰ میلیارد ریال، ۱۲ رشته قنات مهم در روستاهای این شهرستان احیا و مرمت شده‌اند. این اعتبار از دو محل تأمین شده است: بخشی از محل اعتبارات دولتی و بخش دیگر با مشارکت ارزشمند خود مالکین و ذینفعان. این هم‌افزایی میان بخش دولتی و مردمی، نشان‌دهنده اهمیت حیاتی این پروژه‌ها و عزم راسخ برای حفظ میراث آبی منطقه است.
۵۰۰۰ متر لایروبی و کول‌گذاری؛ گامی فنی برای تضمین بقای قنوات
عملیات احیا و مرمت صرفاً به سطوح خلاصه نشده است. در راستای مرمت ۱۲ رشته قنات در شهرستان تربت حیدریه، بیش از ۵۰۰۰ متر لایروبی و کول‌گذاری انجام شده است. این اقدامات فنی حیاتی، نقش کلیدی در پاک‌سازی مسیر جریان آب، جلوگیری از انسداد و نفوذ آب به لایه‌های زیرین و در نهایت، افزایش چشمگیر بهره‌وری از منابع آبی موجود دارند. این عمق‌بخشی به مرمت، نشان از نگاهی جامع و استراتژیک به مقوله مدیریت منابع آبی در این شهرستان دارد.
ضرورت مشارکت مردمی در کنار اعتبارات دولتی؛ راهی برای غلبه بر خشکسالی
آقای قادری، مدیر جهاد کشاورزی، بر نکته‌ای مهم تأکید کرد: «اجرای طرح‌های احیا و مرمت قنوات به تنهایی با اعتبارات دولتی امکان‌پذیر نیست و نیازمند مشارکت فعال کشاورزان و ذینفعان است.» این سخن، اهمیتی دوچندان به خود می‌گیرد، زیرا در شرایط خشکسالی‌های چند ساله و افت شدید آب‌های زیرزمینی، حفظ و نگهداری از این شریان‌های سنتی آب، مسئولیتی همگانی است. کشاورزان باید با بکارگیری روش‌های آبیاری نوین و علمی، در بهره‌وری هرچه بیشتر آب تلاش کنند.
چرا احیای قنات‌ها راهبردی‌تر از چاه‌های عمیق است؟ (مزیت‌های فنی و زیست‌محیطی)
در مقایسه با چاه‌های عمیق، قنات‌ها مزایای منحصر به فردی دارند، به‌ویژه در برابر بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله. بی‌توجهی به مرمت آن‌ها، زنگ خطری جدی برای خشک شدنشان است. مدیر جهاد کشاورزی خاطرنشان کرد: «امروز با توجه به بروز خشکسالی‌های اخیر، احیای قنات‌ها می‌تواند روشی مقرون به صرفه و راهبردی برای تأمین آب باشد.»
مزایای کلیدی مرمت و احیای قنات‌ها:
- جلوگیری از تخریب: حفظ سازه اصلی قنات در برابر عوامل فرسایشی.
- احیای دوباره: بازگرداندن قابلیت انتقال آب به قناتی که رو به خشکی رفته است.
- استفاده بهینه از آب: کاهش اتلاف آب در مسیر انتقال.
- کاهش هدررفت: جلوگیری از نفوذ آب به لایه‌های خاک و تبخیر.
- انتقال صحیح آب: هدایت آب به سمت مزارع و باغات با کمترین اتلاف.
جایگاه تربت حیدریه در تأمین منابع آبی؛ ۵۲۹ رشته قنات، ۷.۶ درصد از سهم استان
شهرستان تربت حیدریه با دارا بودن ۵۲۹ رشته قنات، سهم قابل توجهی در تأمین منابع آبی استان خراسان رضوی دارد. حدود ۲۰ تا ۲۵ درصد از آب استحصال شده در این شهرستان، از طریق همین قنوات تأمین می‌شود. این آمار، اهمیت راهبردی و پتانسیل بالای قنات‌ها را در این منطقه دوچندان می‌کند و تلاش‌های صورت گرفته برای مرمت ۱۲ رشته قنات در شهرستان تربت حیدریه را توجیه‌پذیر می‌سازد.
نکته پایانی: این اقدامات، گامی مهم در جهت تاب‌آوری بخش کشاورزی در برابر خشکسالی و تضمین امنیت غذایی منطقه است.
منبع: روابط عمومی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی - ارتباط مؤثر، اعتماد پایدار.
