زنبورهای محتاط

اخبار سبز کشاورزی ؛ از نظر ما زنبورها پیوسته در حال پرواز هستند اما این گونه نیست چرا که آن‌ها با محدود کردن پروازهای خود فقط در شرایط مناسب پرواز می‌کنند.

زنبورها و هوای بارانی

زنبورهای عسل در هوای بارانی پرواز نمی‌کنند چرا که بال‌هایشان خیس و پرواز آنها دچار مشکل می‌شود. با خیس شدن زنبورها، وزن آن‌ها افزایش یافته و سنگین می‌شوند که این وزن اضافه توانایی آن‌ها در پرواز را کاهش می‌دهد و موجب بی‌نظمی در پرواز آن‌ها می‌شود. باران، همچنین موجب بروز مشکل در یافتن و جمع‌آوری گرده و شهد می‌گردد. یکی از علل بروز این شرایط شسته شدن گرده‌ها توسط باران و رقیق شدن شهد است.

بیشتر بخوانید: چند زنبور در یک کندو

نکته مهم آن است که زنبورها متوجه می‌شوند که زحمت جمع‌آوری چنین شهد رقیقی مقرون به صرفه نیست. علاوه بر موارد مذکور، تبخیر باران در آن فضا موجب سرد شدن محیط و کاهش درجه حرارت بدن زنبور می‌گردد و پرواز آن را دچار مشکل می‌کند. به طور کلی، زنبورها ترجیح می‌دهند که بدنشان خشک و در هوای خشک پرواز کنند مگر آن که مجبور باشند که برای دفاع از کندو یا یافتن غذا از کندو خارج شوند. به نظر می‌رسد که آن‌ها قادر به تشخیص یک رگبار از یک باران اندک و یک طوفان هستند.

زنبورها در باد

زنبورها قادر به پرواز در شرایط وزیدن باد هستند اما اغلب ترجیح می‌دهند که در کندو بمانند. وزش باد می‌تواند در پرواز و تردد آن‌ها مشکل به وجود آورد، چرا که این شرایط مانند قایق‌رانی در وضعیت طوفانی است که می‌تواند قایق را از مسیر منحرف و در جهت دیگری قرار دهد. علاوه بر آن، باد باعث بر هم زدن کنترل حرکات پروازی زنبورها می‌گردد، مشابه آنچه که برای هدایت قایق در هوای طوفانی رخ می‌دهد.

در شرایط وزش باد، گلها بی‌ثبات بوده و به اطراف حرکت می‌کنند که در نتیجه نشستن زنبور روی آن‌ها را دچار مشکل می‌نماید و زنبورها ناچار از پرواز دورانی در اطراف گل‌ها و مصرف انرژی بیشتری هستند، ضمن آن که باد باعث پراکنده شدن گرده‌ها و ناممکن شدن جمع‌آوری آن‌ها می‌شود. درنهایت، باد می‌تواند نشانه‌ای از هوای نامساعد باشد که امکان دارد زنبورها را وادار به یافتن پناهگاهی برای محافظت از خود در مقابل باران نماید. دانشمندان عقیده دارند که زنبورها بر اساس درجه حرارت، میزان رطوبت و فشار هوای محل و مقدار اکسیدکربن، شرایط را تشخیص می‌دهند.

اثر تاریکی بر زنبورها

زنبورها قادرند در اثنای روز و همچنین در شرایط هوای اندکی تاریک پرواز کنند، اما قادر به پرواز در تاریکی مطلق نیستند. علت این ناتوانی به خاطر متکی بودن به نشانه‌های محلی برای تردد و یافتن علائم است. در طول روز زنبورها بهترین شرایط دیداری و مشاهده را برای یافتن محل گل‌ها و آب دارند، موضوعی که اساسا در تاریکی شب ناممکن است. نکته بسیار مهم آن است که زنبورها نور و جهت خورشید را به عنوان یک علامت‌گذاری و مرجع پرواز و همچنین محل و فاصله گل‌ها در نظر می‌گیرند. آن‌ها با اتکا به نور خورشید از کندو خارج و جهت پرواز خود را معین می‌کنند. در شرایط تاریکی و بدون نور خورشید، امکان دارد راه خود را گم کنند که می‌تواند به مرگ آن‌ها منتهی شود.

اثر سرما بر زنبورها

سرمای هوا مانع از پرواز زنبورها می‌شود، اگر چه در گونه‌های مختلف مقاومت به سرما متفاوت است. زنبورهایی که در شرایط سرما قادر به پرواز هستند شامل زنبورهای کُرکدار، زنبورهای معدن‌کاو(Mining bees) و زنبورهای بنا(Mason bees) هستند. مناسب‌ترین حرارت برای زنبورهای عسل در حدود 30 درجه است. چنانچه گرمای محیط رو به افزایش و موجب گرم شدن کندو گردد، زنبورها از آن خارج می‌شوند.

اگر درجه حرارت نیز زیاد افت نماید، زنبورها قادر به حرکت نبوده و برای حفظ گرما دور هم جمع می‌شوند. امکان دارد که زنبورها در یک روز به طور دسته جمعی از کندو خارج شوند، اما پس از آفتاب خوردن و گرم شدن دوباره به کندو بر می‌گردند تا برای پرواز بعدی آماده شوند.

سازگار شدن زنبورها

زمانی که در مورد آسیب‌پذیری‌های زنبور فکر می‌کنیم به این نتیجه می‌رسیم که یک قطره آب و یا سرما می‌تواند برای آنها تهدیدکننده باشد، بنابراین چندان تعجب‌آور نیست که آن‌ها یک هوای گرم، خشک و آفتابی را ترجیح می‌دهند.

به هر حال، زنبورها جانداران بی‌باک و شجاعی هستند و قادرند که خود را در صورت لزوم نسبت به شرایط تطبیق و سازگاری دهند، بنابراین در بسیاری از موارد ممکن است شاهد موضوعاتی غیرمنتظره از جانب آن‌ها باشیم.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۷۶-تیر ۱۴۰۲