قیمت تراکتور کشاورزان را زیر گرفت
همین چند روز پیش بود که رهبر معظم انقلاب با گلایه از برخی تولیدکنندگان داخلی از آنها به‌دلیل برخی سوء‌استفاده‌ها از حمایت‌های صورت گرفته از آنها انتقاد کردند
مزرعه سبز : آیا دعوای وزارت جهادکشاورزی، مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارتخانه و شرکت تراکتورسازی ایران بر سر لحاف کهنه ملانصرالدین است؟!
همین یک هفته قبل بود که رهبر معظم انقلاب که خود به‌واقع پیش‌قراول حامیان تولیدات داخلی است، در دیدار با تعدادی از فعالان اقتصادی و کارآفرینان، بعضی تولیدکنندگان داخلی را به‌دلیل برخی سوء‌استفاده‌ها از حمایت‌های صورت گرفته از آنها، مورد گلایه قرار دادند. وی به برخی صنایع مانند لوازم خانگی و خودروسازی نیز اشاره نمودند؛ به‌طور مثال افزایش قیمت برخی لوازم خانگی داخلی را مورد خطاب قرار داده یا درباره کیفیت نامناسب خودرو تذکراتی بیان فرمودند که این‌گونه صحبت‌ها از سوی رهبری نظام، بسیار قابل تأمل و البته فصل‌الخطاب است.
افزایش قیمت تراکتورسازی، مخالف رفع موانع تولید
اما آنچه در بخش کشاورزی اخیراً اتفاق افتاده و شباهتی نیز با این مسائل دارد، اقدام شرکت «تراکتورسازی ایران» برای افزایش قیمت تراکتور است.
این شرکت که در دهه‌های گذشته از بیشترین حمایت‌های داخلی برخوردار بوده است، بدون توجه به شرایط اقتصادی کشور و مخصوصاً روزگار سخت کشاورزان و نیز در حالی که نیمه اول امسال نیز بیش از 30درصد قیمت محصولات خود را افزایش داده بود، مجدداً آهنگ افزایش قیمت کرده که این موضوع باعث اعتراض بسیاری از فعالان عرصه کشاورزی شده است (بنا به برخی اطلاعات از ابتدای امسال تاکنون دو نوبت افزایش قیمت داشته است).
اعتراض مرکز توسعه مکانیزاسیون و اتاق اصناف کشاورزی
موضوع از آنجا آغاز شد که دوازدهم بهمن‌ماه، مرکز توسعه مکانیزاسیون وزارت جهاد کشاورزی در نامه‌ای به روسای جهادکشاورزی مراکز استان‌ها از آنها خواسته بود تا با توجه به افزایش قیمت تراکتور توسط شرکت تراکتورسازی ایران و نیز تصمیم این شرکت به «فروش ویژه در دهه مبارک فجر»، از معرفی متقاضیان خرید تراکتور به این شرکت خودداری نمایند.
متعاقب آن شرکت تراکتورسازی ایران نیز در بخشنامه‌ای خطاب به نمایندگی‌های خود، با اشاره به این اقدام مرکز توسعه مکانیزاسیون از آنها خواسته است که نسبت به فروش تراکتور به متقاضیانی که مورد تائید نهادهای مردمی و صنوف کشاورزی از جمله نظام صنفی کشاورزی، اتحادیه تعاونی های تولید کشاورزی و … (نهادهایی علاوه بر مرکز توسعه مکانیزاسیون) می‌باشند، اقدام نماید.
پیرو همین قضایا بود که هفدهم بهمن‌ماه اتاق اصناف کشاورزی ایران (نظام صنفی کشاورزی) نیز با صدور اطلاعیه‌هایی، نسبت به این موضوع واکنش نشان داد و با اشاره به اقدام شرکت تراکتورسازی ایران در افزایش قیمت و نیز تصمیم برای «فروش ویژه محصولات تولیدی توسط آن شرکت در ایام دهه مبارک فجر» و مخالفت جدی وزارت جهاد کشاورزی، کمیسیون کشاورزی مجلس و… با رفتارهای شرکت تراکتورسازی نکاتی را در این مورد به کشاورزان و اتاق‌های اصناف کشاورزی مراکز استان‌ها اعلام کرد.
عدم صدور معرفی‌نامه دردی دوا نمی‌کند
اما متاسفانه و به‌قول اتاق اصناف کشاورزی «در سایه بی‌اعتنایی سازمان‌های مسئولی مانند سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، اقدام به فروش نقدی و با احتساب افزایش قیمت مجدد نموده است. به‌طوری که وزارت جهاد کشاورزی نیز صدور هر گونه معرفی‌نامه از سوی ارکان این وزارتخانه را برای دریافت تراکتور ممنوع اعلام نموده است».
فارغ از همه این اطلاعیه‌پراکنی‌ها نکته قابل ذکر اینکه، تراکتور در منطق «ما نخریم ارزان شود» نمی‌گنجد و نیاز روزافزون کشور به تراکتور، کتمان‌کردنی نیست و چناچه راهکار مناسبی اندیشیده نگردد، وزارتخانه و اتاق اصناف معرفی‌نامه بدهند یا نه! کشاورز به اجبار باید همان تراکتورهای قدیمی یا «تکنولوژی قدیمی» را به هر قیمت تهیه نماید.
اتاق اصناف کشاورزی ایران در این اطلاعیه با اشاره به اهمیت امنیت غذایی برای کشور، ضمن درخواست از وزیر صمت برای توجه به این موضوع، از دکتر ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور نیز درخواست نموده تا دستور دهد، «ضمن تشکیل کمیته‌ای مرکب از نمایندگان بخش کشاورزی، اعم از دولتی و صنعتی از یک سو و وزارت صمت و سازمان‌های ذیربط از سوی دیگر، در جهت حل ریشه‌ای مسئله مهم مکانیزاسیون کشاورزی- به مثابه گلوگاه اصلی توسعه پایدار کشاورزی و حرکت در مسیر تحکیم مبانی استقلال و اقتدار غذایی- یاریگر کشاورزان و متولیان بخش کشاورزی کشور باشد.»
دعوا بر سر لحاف کهنه ملا
البته در مورد موضوع فوق و مسائل اتفاق افتاده، نکات و تحلیل دیگری نیز وجود دارد و آن هم اینکه به‌رغم آنچه از اطلاعیه مرکز توسعه مکانیزاسیون و اتاق اصناف کشاورزی برمی‌آید، شرکت تراکتورسازی طبق برخی شواهد و قرائن از ابتدای امسال تاکنون در دو نوبت و هر نوبت به اندازه 35-30 درصد (البته به‌صورت قانونی و با مجوز مراجع تصمیم‌گیر) اقدام به افزایش قیمت تراکتور نموده است و مرکز توسعه مکانیزاسیون و وزارت جهاد کشاورزی نیز هیچ گونه واکنش و اعتراضی به این مسئله نداشته‌اند؛ چراکه در این مدت، توزیع تراکتور با امضای آنها انجام می‌گرفته (جادوی امضای طلایی؟!) اما هنگامی‌که شرکت تراکتورسازی رأسا و بدون هماهنگی مرکز توسعه مکانیزاسیون و وزارت جهاد کشاورزی، به‌مناسبت دهه فجر اقدام به توزیع تعدادی تراکتور در بین کشاورزان نموده است، این تصمیم به مذاق وزراتخانه و مرکز توسعه مکانیزاسیونش خوش نیامده است. لذا بعد از این جریانات شروع به اعتراض و اطلاعیه‌پراکنی نمودند و قص‌علی هذا… به‌عبارتی دعوا نه بر سر منافع کشاورزان که بر سر لحاف کهنه ملانصرالدین است.
حال اگر این مسئله درست باشد (که به‌صورت جدی باید بررسی شود) این سئوال از مرکز توسعه مکانیزاسیون و وزارت جهادکشاورزی پیش می‌آید که چرا در همه این مدتی که شرکت تراکتورسازی اقدام به افزایش قیمت تراکتور نموده بود و تراکتور نیز از کانال شما بین کشاورزان توزیع می‌شد، لام تا کام حرفی نمی‌زدید و هیچ اعتراضی به آن نداشتید، اما حال که شرکت تراکتورسازی قصد فروش بدون واسطه تراکتور به کشاورزان را دارد، حکم به تحریم خرید تراکتور می‌دهید؟!
و نیز از همه این مسائل عجیب‌تر، بررسی‌های ما نشان می‌دهد که انحصار «توزیع» در دست وزارت جهادکشاورزی و مرکز توسعه مکانیزاسیون (که ظاهرا هیچ نیازی هم به آن احساس نمی‌شود) خود به‌عنوان عاملی برای ایجاد بازار سیاه در مورد تراکتور شده است و مشخص نیست که مرکز توسعه مکانیزاسیون چه اصراری بر این سیاست خود دارد و در حالیکه شرکت تراکتورسازی اعلام نموده که حاضر است تراکتور را درب کارخانه و بدون واسطه به کشاورزان بفروشد و در تامین تراکتور مورد نیاز کشور هم کمبودی وجود ندارد، چرا مرکز توسعه مکانیزاسیون مخالف این سیاست است؟ آیا از بابت «امضای طلایی» نگرانند؟!
نکته عجیب‌تر اینکه اتاق اصناف کشاورزی چرا و گونه بازیچه دیگران شده است؟!
زور وزیر فقط به زارع می‌رسد
از دیگر سو یک نکته خطاب به وزیر جهادکشاورزی و دیگر دولتمردان؛ چگونه است که وقتی قیمت پیاز، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، برنج، مرغ، شیر، گوشت و هر محصول دیگر تولیدکنندگان بخش کشاورزی، اندکی دچار افزایش می‌شود (آن هم براساس شرایط و اقتضائات منطقی تولید از گرانی نهاده گرفته تا فصل کمبود یک محصول و…)، تمام نیروها را به صف کرده و با بگیر و ببند و تهدید و ارعاب، واردات و خلاصه از هر راهی، تلاش خود را برای کاهش قیمت‌ها یا بهتر بگوییم، «سرکوب قیمت‌ها» انجام می‌دهید، اما هنگامی که صحبت از هزینه‌های تولید و افزایش قیمت نهاده‌هایی مانند: سم، کود، تراکتور، ماشین‌آلات، ادوات، خوراک دام و طیور و هزار هزینه ریز و درشت دیگر تولیدکنندگان می‌شود، صرفا به صدور بیانیه‌های کم‌خاصیت و وعده‌های غیرعملی اکتفا کرده و تولیدکنندگان بخش کشاورزی را در میان انبوهی از مشکلات رها کرده و آنها را به امان خدا می‌سپارید؟!
پلیس بازی برای رفتار منطقی
البته سوای درخواست‌های اتاق اصناف کشاورزی ایران از رئیس جمهور، ذکر این نکته نیز اهمیت دارد که رجوع به قوائد منطقی اقتصاد و سیاست‌گذاری‌های درست در این زمینه، نظیر حذف یا کاهش جدی انحصار تولید و توزیع تراکتور از دست یک شرکت یا یک جریان و ایجاد شرایط رقابت منطقی در بین همه تولیدکنندگان داخلی و نیز ورود تولیدات خارجی می‌تواند از جمله راهکارهای حل مشکل باشد؛ چراکه نمی‌توان از یک طرف شرایط انحصاری و رانتی برای عده‌ای ایجاد کرد و از طرف دیگر با پلیس‌بازی، تحکم، اجبار و… آن را وادار به رفتار مناسب نمود.
حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی
