برگزاری شب یلدا با رویکرد محیط زیستی

شب یلدا یکی از سنت های قدیمی ما ایرانیان است که هر سال با شکوه برگزار می شود، اما متاسفانه چند سالی است به علت رواج ظروف یکبار مصرف، فردای شب یلدا تا چشم کار می کند این ظروف در قالب پسماند داخل و اطراف سطل های زباله دیده می شود، بیاییم یلدا را با رویکردی محیط زیستی برگزار کنیم.

به گزارش مزرعه سبز به نقل از ایرنا، شب یلدا یا شب چله یکی از قدیمی‌ترین جشن‌های ایرانی است که مانند عید نوروز و چهارشنبه‌سوری از تاریخ و پیشینه‌قدیم ایران به یادگار مانده است، این شب از تمام شب‌های سال بلندتر است و اجداد ما هر سال آن را جشن می‌گرفته‌اند، شب یلدا در واقع از زمان غروب آفتاب در آخرین روز پاییز یعنی ۳۰ آذر شروع می‌شود و با طلوع آفتاب در اولین روز زمستان یعنی اول دی به پایان می‌رسد.

شب یلدا به‌عنوان بلندترین شب سال، برای ما ایرانی‌ها پر از خاطره است، از زمان کودکی که انشای شب یلدا می‌نوشتیم تا جمع شدن فامیل، انداختن سفره شب یلدا، تزیین انار و هندوانه شب یلدا و گوش دادن به شعر و قصه زیر کرسی و گرفتن فال همه و همه دنیایی از زیبایی بودند.

تاریخچه‌شب یلدا به گذشته‌های بسیار دور برمی‌گردد، البته قدمت دقیق آن مشخص نیست، برخی باستان‌شناسان، تاریخ شب یلدا را هفت هزار ساله می‌دانند آن‌ها به ظروف سفالی دوره پیش از تاریخ، استناد می‌کنند، این ظروف دارای نقوش حیوانی ماه‌های ایرانی، مانند قوچ و عقرب هستند.

البته این نقوش در کتیبه‌ها و یافته‌های باستان‌شناسی کمیاب‌اند اما باستان‌شناسان معتقدند که می‌شود آیین مربوط به شب یلدا را تا هفت هزار سال قبل، ردیابی کرد.

با همه‌این‌ها آنچه به‌عنوان شب یلدا رسمیت یافته، به حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد برمی‌گردد، یلدا در زمان داریوش یکم به تقویم رسمی ایرانیان باستان وارد شده است و از آن زمان تاکنون هر سال ایرانیان آن رسوم خاص را با شور و شکوه برپا می کنند.

شب یلدا را شب چله هم می گویند که در حقیقت همان شب یلدا است، چون از فردای این شب، چله بزرگ زمستان آغاز می‌شود.

یکی از رسم های شب یلدا خوردن انواع میوه ها و تنقلات است، در این شب بیشتر میوه های سرخ رنگ مهمان خانه ها است چون اجدادمان معتقد بودند که رنگ سرخ نماد خورشید و گرمی است، البته در چند سال گذشته مساله مهم در برگزاری این رسم تاریخی توجه به مسائل زیست محیطی است و اینکه در این شب چه چیزهایی بخوریم تا فشار کمتری بر پیکر نحیف محیط زیست کشورمان وارد شود.

می دانیم که در سال های اخیر بسیاری از رسوم قدیمی تحت تاثیر زندگی شهری و به عبارتی چشم و هم چشمی قرار گرفته اند و الگوی کهن برگزاری آنها دستخوش یک سری تغییرات شده است، مثلا در گذشته انواع میوه های خشک، آجیل و تنقلات را در ظرف های سفالی و یا چینی بنا به شرایط و زمان زندگی، قرار می دادند و اگر قرار بود فامیل در کنار هم غذایی بخورند آنهم در ظروف سفالی، مسی و یا چینی ریخته می شد اما امروز علاوه بر اینکه تنوع غذایی بسیار بیشتر و رنگارنگ تر شده است متاسفانه برای راحتی کار غذاها را در ظروف یکبار مصرف سرو می کنند و حتی از سفره های یک بار مصرف هم استفاده می شود که در پایان شب یلدا حجم انبوهی از آنها در قالب پسماند بر زمین می ماند.

شب چله نه فقط یک شب بلند سال بلکه یک "شب پاک" در میان ایرانیان بوده است

چند سالی است که فعالان محیط زیست تلاش می کنند تا فرهنگ " برگزاری شب یلدا با رویکرد محیط زیستی " را جا بیندازند که حسین عبیری گلپایگانی یکی از فعالان محیط زیست دراین باره گفت: مردم ایران زمین و بخشی از کشورهای قلمروی "ایران فرهنگی" برای برگزاری مراسم جشن شب چله (یلدا) احترام خاصی قائل هستند.

طبق اسناد و روایات تاریخی به جا مانده از زمان های خیلی دور (ایران باستان) تاکنون و طبق آداب و رسوم موجود در سراسر کشور، یکی از اصلی ترین آیین مراسم برگزاری شب چله، خوردن تنقلات طبیعی مانند آجیل، انواع شیرینی، میوه هایی همچون هندوانه، انار، سیب، پرتقال و غیره است که همه این خوراکی ها حتی آجیل از مواد طبیعی تهیه می شدند بنابراین شاید بتوان گفت شب چله نه فقط یک شب بلند سال بلکه یک "شب پاک" در میان ایرانیان بوده است.

وی افزود: هر چند در دو سال گذشته به علت شیوع ویروس کرونا این مراسم تا حدودی کم رنگ تر برگزار شد یعنی خانواده های زیادی گرد هم جمع نشدند اما امسال شرایط فرق می کند و به علت واکسیناسیون گسترده تا حدود زیادی بیماری مهار شده بنابراین قطعا باز هم شاهد برگزاری باشکوه این مراسم سنتی در میان خانواده های ایرانی خواهیم بود.

عبیری اظهار داشت: چند سالی است که تعدادی از فعالان محیط زیست در راستای فرهنگ سازی، آگاه سازی و مسوولیت پذیری برای حفظ محیط زیست راهکارهایی را با رویکرد زیست محیطی برای برگزاری مراسم شب یلدا ارائه کردند تا کمترین آسیب به محیط زیست و منابع طبیعی کشور وارد شود.

وی گفت: در پیشنهادات ارائه شده موارد متعددی دیده می شود از جمله اینکه از مردم خواسته شده که در شب چله از محصولات غذایی و میوه های ارگانیک و سالم استفاده کنند، ‌همچنین درخواست شد تا هموطنان در شب چله از خوردن غذاهای غیر ایرانی مانند پیتزا، غذاهای حاضری فست فودی و ساندویچ خودداری کنند چون تمام این غذاها بعد از مصرف، ظروف دور ریختنی دارند و به زباله تبدیل می شوند، می توانند از غذاهای ایرانی مانند انواع خورشت ها استفاده کنند.

عبیری گلپایگانی اظهار داشت: در گذشته در شب یلدا خبری از چیپس و پفک نبود و هر چه بود میوه های خشک طبیعی که ضرری هم برای محیط زیست نداشت اما چند سالی است این تنقلات پای ثابت سفره شب یلدا شده اند که از هموطنان خواسته شد از خوردن این خوراکی ها که جزو مواد خوراکی ایرانیان قدیم نیز نیست خودداری کنند.

وی تاکید کرد: ما ایرانیان در جشن شب یلدا می توانیم با رعایت نکات زیست محیطی از جمله استفاده نکردن از ظروف پلاستیکی یکبار مصرف و جایگزین کردن آن با ظروف چینی و کریستال که در طول سال در ویترین ها و یا در قفسه های کابینت خاک می خورند، به سلامتی خودمان، حفظ طبیعت و محیط زیست کمک کنیم.

این فعال محیط زیست اظهار داشت: می توانیم با رعایت یک سری نکات که دشوار هم نیستند، شب یلدا که بلندترین شب سال است را به پاکترین شب سال ایرانیان تبدیل کنیم، امیدوارم خانواده ها با رعایت نکات محیط زیستی و بهداشتی در این شب و بیشتر ایام سال برای سلامتی خود و نسل های آینده تلاش کنند.

انتهای پیام/