سایه بی‌قانونی بر سر حافظان محیط‌زیست
تنوع زیستی، اقدام برای جلوگیری از انقراض گونه‌ها و تخریب محیط‌زیست، تنها یک شعار نیست بلکه نقشه راهی است که سال‌ها توسط محیط‌بانان اجرایی شده است
تنوع زیستی، اقدام برای جلوگیری از انقراض گونه‌ها و تخریب محیط‌زیست، تنها یک شعار نیست بلکه نقشه راهی است که سال‌ها توسط محیط‌بانان اجرایی شده است؛ اما این حافظان طبیعت برای حفاظت از محیط‌زیست با چالش‌های زیادی روبه‌رو هستند که مهم‌ترین آن‌ها ضعف‌های قانونی، نبود تجهیزات و به‌روز نبودن قوانین است.
به گزارش اخبار سبز کشاورزی به نقل از ایمنا، محیط‌بان‌ها در ایران به واسطه اقلیم منحصربه‌فرد این سرزمین، شرایط خاصی را تجربه می‌کنند و ممکن است در مناطق حفاظت شده کشور از دمای ۲۰- درجه (بخش‌هایی از فیروزکوه) تا بالای ۵۰ درجه (بخشی از کویر در تابستان) را در فصل‌های مختلف تجربه کنند؛ این درحالی است که شرایط کم و بیش مشابهی در استان‌های مختلف وجود دارد.
در کشور ما برای نظارت هر ۱۰ الی ۱۱ هزار هکتار منطقه حفاظت شده، به‌طورمتوسط یک محیط‌بان وجود دارد درحالی‌که استاندارد جهانی برای هر هزار هکتار عرصه خشکی یک نفر نیرو و برای هر ۵۰۰ هکتار عرصه تالابی و آبی یک نفر را پیشنهاد کرده؛ این بدان معنا است که در کشور ما اغلب محیط‌بانان مجبور به اضافه کار و پذیرش مسئولیت مضاعف هستند و درحال‌حاضر مهم‌ترین مشکل محیط‌بانان، تأمین معیشت آن‌ها است.
کمبود نیرو و امکانات در عرصه حفاظت از محیط‌زیست، موضوعی است که باید بیشتر به آن پرداخته شود. این مسئله از این نظر اهمیت دارد که محیط‌بانان معمولاً مجبور هستند روزها یا شاید هفته‌ها در محل خدمت و به دور از حداقل امکانات باشند؛ این در حالی است که سهمیه‌های پایین بنزین و جیره‌های غذایی محیط‌بانان نیز اغلب تأمل‌برانگیز است.
سازمان حفاظت محیط‌زیست باید درنظر داشته باشد که گله‌مندی‌هایی از این دست، محیط‌بان‌ها را بی‌انگیزه می‌کند، درحالی‌که محیط‌بانان ایران که تا به امروز ۱۵۰ شهید و تعداد بسیاری جانباز و از کارافتاده را تقدیم طبیعت کشور کرده‌اند، نیازمند حمایت تمام‌قد از جانب سازمان حفاظت محیط‌زیست هستند.
دغدغه‌های محیط‌بانان چیست؟
یک محیط‌بان با بیان اینکه محیط‌بانان در پاسگاه‌های محیط‌بانی با مشکل کمبود آب و تجهیزات اولیه، خودرو، بی‌سیم و موتورسیکلت روبه‌رو هستند درحالی‌که در کشورهای دیگر محیط‌بانان از بهترین امکانات و تجهیزات استفاده می‌کنند، اظهار می‌کند: متأسفانه تجهیزاتی که در اختیار ما قرار می‌گیرد بسیار محدود و فرسوده است.
وی درباره اینکه شغل محیط‌بانی در کشور ما شرایط دشواری دارد، می‌گوید: محیط‌بانان به صورت شیفتی کار می‌کنند و در ماه ۱۵ شبانه‌روز باید خدمت کنند که جمعاً هفته‌ای صد ساعت می‌شود با توجه به این حجم کار حقوق دریافتی بسیار حداقلی است و هزینه‌های سنگین زندگی را تأمین نمی‌کند.
این محیط‌بان ادامه می‌دهد: محیط‌بانان با خطرات گوناگونی روبه‌رو هستند نظیر شکارچیان غیرمجاز، سقوط از ارتفاع، تصادف با موتورسیکلت، شرایط جوی نامساعد و دیگر اتفاقات که سختی این حرفه را دو چندان کرده است؛ علاوه بر این محیط‌بانان در بدو خدمت و حین خدمت در موضوعات مختلفی شامل آشنایی با قوانین محیط‌زیست، وظایف محیط‌بانی، آشنایی با اسلحه سازمانی و تمرین تیراندازی، آشنایی با وظایف ضابطان دادگستری، آشنایی با حیات‌وحش، آموختن دفاع شخصی و آمادگی جسمانی آموزش می‌بینند.
وی درباره اینکه مشکلات مهم محیط‌بانان تقابل با شکارچیان غیرمجاز است، می‌افزاید: محیط‌بان زمانی که با متخلفان روبه‌رو می‌شود باید از درگیری جلوگیری کند، زیرا متخلف مسلح است و اگر درگیر شوند و متخلف کشته شود، مأمور زندانی می‌شود؛ بنابراین این محیط‌بان است که باید جریان را مدیریت کند و بتواند بدون درگیری مشکل را برطرف کند.
لزوم حفظ امنیت شغلی محیط‌بانان با اجرای قوانین حمایتی
بهمن ایزدی پژوهشگر حوزه بوم‌شناختی می‌گوید: مسائل قوانین حمایتی محیط‌بانان را در دو بخش می‌توان دسته‌بندی کرد و اجرای صحیح قوانین حقوقی بدون شک باید از موقعیت شغلی محیط‌بانان دفاع و حمایت کرده و برای آن‌ها امنیت شغلی ایجاد کند.
وی درباره اینکه محیط‌بانان برای حفاظت از محیط‌زیست با چالش‌ها و مشکلات زیادی روبه‌رو هستند، ادامه می‌دهد: از لحاظ حقوقی وضع محیط‌بانان هنوز به شکل کامل مشخص نیست و از آن‌ها حمایت کافی و کامل به عمل نمی‌آید.
این پژوهشگر حوزه بوم‌شناختی با اشاره به اینکه قانون حمل سلاح درباره محیط‌بانان اجرا نشده است، اظهار می‌کند: نبود این قوانین سبب شده محیط‌بانان در مناطق حفاظتی خود بی‌محابا مورد تهاجم برخی از متخلفان قرار بگیرند، چراکه آن‌ها اطلاع دارند به‌دلیل ضعف قانون، محیط‌بانان آن‌چنان که باید، نمی‌توانند در مواقع احساس خطر از خودشان در مقابل افراد خاطی دفاع کنند.
وی اضافه می‌کند: تهاجم و درازدستی گروه‌های متخلف در مقابل نبود قانون حمل سلاح توسط محیط‌بانان، حوادث بسیار تلخی را برای آن‌ها رقم می‌زند، به‌گونه‌ای که طی ۵۰ روز گذشته یک محیط‌بان شهید «محمد فرهمند» و یک همیار محیط‌زیست «رضا بهرامپور» در درگیری با شکارچیان غیرمجاز در منطقه حیات وحش دره‌باغ، از جمله مهم‌ترین مناطق حفاظت‌شده در شهرستان بواناتِ استان فارس به شهادت رسیدند و یک محیط‌بان نیز مجروح شد.
