گردشگری سلامت همچنان بدون برنامه

معاون وزیر بهداشت روز گذشته گفت: «هزار و ۱۰۰ بیمارستان در کشور وجود دارد که از این تعداد ۷۰۰ بیمارستان دولتی است و ۲۵۰ بیمارستان مجوز پذیرش و ارائه خدمات درمانی به بیماران بین المللی را دارند.»

اخبار سبز کشاورزی ؛ روزنامه خراسان در گزارشی نوشت: آن طور که او اعلام کرده، سالانه یک میلیارد دلار درآمد ارزی حاصل از گردشگری سلامت نصیب کشور می‌شود. معاون وزیر بهداشت البته به صورت کلی این را هم عنوان کرده که «پزشکی ایران بسیار پیشرفته و سرآمد کشورهای منطقه است، در حال حاضر هیچ بیماری برای درمان به خارج اعزام نمی‌شود، بلکه سالانه پذیرای میلیون‌ها نفر خارجی‌ در کشور هستیم.»

بیشتر بخوانید: گردشگری زیر ضربه پلمب

به گفته وی، بیشترین مراجعات بیماران خارجی به بیمارستان‌های کشور در بخش های ناباروری، زنان و زایمان، چشم پزشکی، زیبایی، ارتوپدی و پیوند است.

سرآمد بودن با آمارهای متفاوت؟

به‌طور قطع این گونه کلی سخن گفتن از موضوعی که درباره آن آمارها و رتبه‌بندی‌های جهانی وجود دارد، به نظر یک رفتار حرفه‌ای از سوی مسئولان نمی‌تواند قلمداد شود. چگونه می‌توان ادعا کرد، ما در حوزه گردشگری سلامت سرآمد منطقه‌ایم در حالی که بخش بهداشت و درمان، هنوز آمار و ارقام دقیق و حساب شده ای از این حوزه ندارد.

نمونه این امر را در آمارهای متفاوت از میزان درآمد کشور از گردشگری سلامت باید‌ دید. شهریور سال قبل، محمد رضا ترجمان، رئیس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت‌ گفت: «گردشگری سلامت حداقل دو میلیارد دلار درآمد سال گذشته برای کشور داشته است.» (برنا ۲۹/۰۶/۱۴۰۱)

همچنین سلیمان حیدری، رئیس مرکز نظارت و اعتباربخشی وزارت بهداشت در همین تاریخ، در نشست هم‌اندیشی کشوری گردشگری سلامت گفته است: «طبق آمار در رتبه ۴۰ جهان، ۲۰ آسیا و ۱۲ منطقه در حوزه گردشگری سلامت هستیم.»

بنابراین با این تفاوت آمار در روایت مسئولان وزارتخانه تخصصی بهداشت و درمان، نمی‌توان ادعا کرد که ما سرآمد منطقه‌ایم، بماند که اگر به سایر آمار و ارقام و میزان هزینه کرد هر گردشگر درمانی سرک بکشیم، با انواع و اقسام عددها و رقم ها روبه رو می شویم.

با این وصف، بهتر این است که آقایان مسئولان دقیق تر و بر اساس یک معیار مشخص از موضوعات حوزه کاری خود سخن بگویند که‌ فضا این گونه نمایشی مشوش به خود نگیرد.

ما 46 و ترکیه در رتبه 35

اما مراجعه به رتبه بندی های جهانی در زمینه توریسم درمانی یا گردشگری سلامت نشان می دهد، ما جایگاهی بهتر از 46 در جهان نداریم. موسسه بین المللی مدیکال توریسم(MedicalTourism) که در حوزه ارائه اطلاعات در زمینه گردشگری سلامت در جهان فعالیت می کند، در رتبه بندی خود برای سال 2020-2021 ایران را در رتبه 46 جهان قرار داده است و در این باره نیز به مزیت ها و چالش های ایران در این حوزه اشاره کرده است.

ما در میان بررسی 46 مقصد گردشگری سلامت در سه حوزه «محیط»، «صنعت» و «خدمات» درمانی در جایگاه 46 هستیم و جالب است بدانیم، این موسسه، در همین سه حوزه برای ترکیه، کشور همتراز جمعیتی و همسایه ما به ترتیب رتبه های 35 ، 31 و 23 را لحاظ کرده است.

درآمد ترکیه از گردشگری سلامت

‌ طبق گزارش سایت معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ترکیه در سال 2021 میلادی با جذب 800 هزار نفر، توانسته درآمدی بیش از 8 میلیارد دلار از گردشگری سلامت کسب کند. بیشترین گردشگران ورودی به ترکیه در بخش توریسم سلامت به ترتیب از کشورهای آلمان ، ایتالیا ، فرانسه و اسپانیا هستند.

چشم انداز بلند ترکیه

طبق گزارش سایت معاونت دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، ترکیه قصد دارد تا آخر سال 2023 میلادی با ایجاد زیرساخت های لازم در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در بخش گردشگری سلامت برای‌ جذب سالانه بیش از 5 میلیون گردشگر در این بخش اقدام کند‌ و به درآمد 40 میلیارد دلاری برسد.

غایب در 6 برنامه و حاضر در برنامه هفتم

با وجود ظرفیت های مهم و قابلیت های گسترده برای توسعه این توریسم در کشور، اما به نظر می رسد بخش های مسئول به تازگی جدی تر به موضوع گردشگری سلامت ورود کرده اند.

نمونه این فرصت سوزی ها را محسنی بندپی از نمایندگان مجلس این گونه اشاره کرده است: «در قوانین اول تا ششم توسعه کشور، ردپای قوی از گردشگری سلامت مشاهده نمی‌کردیم اما در لایحه پیشنهادی دولت در برنامه هفتم، فصل ویژه‌ای برای گردشگری در نظر گرفته‌ایم که می‌تواند آغازی برای تحول بزرگ در حوزه گردشگری و افزایش تعداد گردشگران سلامت نیز باشد.

فرهنگ میزبانی از گردشگر سلامت

درست است که مسئله اول در موضوع گردشگری سلامت برای کشور، افزایش درآمد و ارزآوری پنداشته می شود اما نباید از این مهم هم غافل شویم که به هرحال، آن مسافری که از هر نقطه ای از جهان برای درمان، پا به میهن ما می گذارد، در درجه اول یک «انسان» است.

باید بپذیریم که متاسفانه برخی از ارائه دهندگان خدمات مرتبط با درمان در کشور، نه تنها به گردشگران خارجی سلامت، بلکه به هموطنان خود نیز به دیده کالایی برای ثروت اندوزی می نگرند و فارغ از وظیفه اخلاقی و انسانی خود، اولویت خود را درآمد بیشتر به هر قیمتی‌ می دانند.

راهبرد مشخصی برای ورود به مارکت‌های‌ بین‌المللی نداریم‌

مجید زنگویی، دبیرکل مرکز توسعه گردشگری سلامت کشورهای اسلامی و رئیس انجمن گردشگری سلامت استان تهران روز گذشته در گفت‌وگو با فارس به نکات مهمی درباره چالش های گردشگری سلامت اشاره کرده است:

-معنی واژه دلال را تسهیل گر بگوییم بهتر است. به صورت عام، موضوع حمایت سازنده از تسهیل‌گران در این مسیر کمک می‌کند؛ البته باید برای تسهیل گران رسمی این حمایت را قائل شویم تا فعالیت برای تسهیلگران غیر رسمی توجیه‌گر نباشد.‌

-برخی بخش های دولتی در امر گردشگری سلامت نه تنها کمک کننده نیستند بلکه فرایند امور مرتبط با توسعه گردشگری سلامت را با مشکل مواجه می‌کنند.

-متأسفانه راهبرد مشخصی برای ورود به مارکت‌های بین‌المللی نداریم. فقط موفقیت‌های ما در دادن مجوزها خلاصه می‌شود؛اما عمل گرا نیستیم. باید بگوییم در این خصوص چه کاری انجام شده تا مراکز درمانی فعال در حوزه گردشگری سلامت در خارج دیده شوند.این مراکز را چه کشورهایی می‌شناسند؟ اتفاقات بزرگ در این حوزه فقط با دادن مجوز شکل نمی‌گیرد.

-موضوع گردشگری سلامت موضوعی نیست که بتوان گفت به تحریم‌ها گره خورده است مشکل این است که اصلاً هیچ راهبردی در این خصوص وجود ندارد و کارها بدون هیچ گونه پیگیری پیش می‌رود.

-این که می‌گویند یک میلیون و 200 هزار گردشگر سلامت وارد ایران شده‌اند برچه مبنایی است؟

-واقعیت این است که نمی‌توان به هیچ دولتی در حوزه گردشگری سلامت تکیه کنیم و از دولت فقط خواهشی که داریم این است که از تولی‌گری دست بردارد و روی خوشی به این بخش داشته باشد.

-گردشگری سلامت آن قدر جذابیت‌ اقتصادی و حتی سیاسی و اجتماعی دارد که همه کشورها وارد این حوزه می‌شوند، اما‌ ما از این قافله عقب هستیم.