عربستان، ما و دیپلماسی کشاورزی

دیپلماسی کشاورزی ایران و عربستان سعودی -2

در دهه‌های اخیر دولتمردان كشور عربستان در رویكردی هدفمند توسعه و تنوع برنامه‌های اقتصادی را با پشتوانه درآمدهای هنگفت نفتی مورد اهتمام قرار داده اند؛ چراکه عربستان، كشوری بیابان خیز با بیش از ۲۷ میلیون نفر جمعیت و ۲۵ درصد از ذخایر نفتی جهان، به عنوان دومین صادركننده بزرگ نفت، یكی از قدرت های اقتصادی منطقه محسوب می‌شود.

اخبار سبز کشاورزی ؛ ابوالقاسم گل‌باف | ساختار اقتصادی عربستان مبتنی‌بر صادرات نفت است و ۴۵ درصد از تولید ناخالص داخلی را درآمدهای نفتی تشكیل می‌دهد. با این همه رسیدن به تولید 8 میلیون و 400 هزار تن گندم حکایت از بلند پروازی های حساب شده عربستان در کشاورزی دارد و به نظر می رسد دیپلماسی کشاورزی ایران قوی‌تر یا همطراز با دیپلماسی سیاسی بتواند دو کشور را به هم نزدیک کند.

بیشتر بخوانید: آموزه‌های لجستیک عربستان در تجارت محصولات کشاورزی

افزایش درآمد روستاییان عربستان

در این راستا، توسعه بخش كشاورزی به لحاظ اهمیت حیاتی آن در تأمین نیازهای روزافزون غذایی، اشتغال، افزایش درآمد روستایی و كاهش روند گسترش بی‌رویه شهرنشینی یكی از اولویت‌های ارجح در برنامه اصلاحات اقتصادی قلمداد می‌شود. به همین جهت عربستان سعودی کشاورزی را در روستاها و حواشی مناطق شیعه نشین توسعه داده و با حمایت جدی از تولیدکنندگان قطب های تولید محصولات کشاورزی ایجاد کرده است.

ایران در میان ۱۸۶ کشور جهان از نظر میزان بارش در سال جایگاه ۱۶۴ را دارد. متوسط بارش در ایران 260 میلی‌متر در سال گزارش شده است .

کشاورزی در کشوری که 95 درصد آن بیابانی و زمین‌های نابارور است

با توجه به تمركز بخش اعظم فعالیت‌های كشاورزی عربستان در مناطق روستایی، رشد و شكوفایی این بخش، توسعه روستایی را نیز به ارمغان خواهد آورد؛ گرچه میانگین میزان بارش سالانه در این کشور کمی بیشتر ز 100 میلی‌متر تنها ۴ اینچ در سال و در قعر جدول بارش های دنیا است. در کشور عربستان سعودی در قعر این جدول است و کمتر از ۷۴ میلی متر در سال است؛ با این وجود این کشور گندم، میوه، سبزیجات و لبنیات را به سرتاسر جهان صادر می‌کند.

بدون تردید، معضل اساسی بخش كشاورزی عربستان، كمبود شدید آب است. بر این اساس، این كشور با بهره‌گیری از فناوری برتر جهان و با مشاركت صاحبان سرمایه، برنامه توسعه شبكه‌های آبیاری را برای بهبود شرایط زراعی و ارتقای اهداف تولیدی در دستوركار دارد؛ در حالی که کمبود آب در عربستان را می توان با متخصصین ایرانی ، کارشناسان امور قنات و کاریز و آب شناسان استان‌های خوزستان و ایلام که اقلیمی نزدیک به عربستان دارند به بحث گذاشت.

سطح اراضی آبی کشاورزی عربستان بیش از ایران

در سال‌های اخیر در چارچوب توسعه نظام آبیاری عربستان، در زمینه افزایش بهره وری كشاورزی گام‌های مؤثری برداشته شده است و براساس آمار سازمان خواربار و كشاورزی ملل متحد «فائو» سطح اراضی زیركشت از ۱۶۰ هزار هكتار در اواخر دهه ۸۰ به بیش از ۳ میلیون هكتار در دهه گذشته رشد یافته است و با بهره‌برداری از چاه‌هایی به عمق چند صدمتر تا ۳ هزار متر بخش چشمگیری از بیابان های كشور به اراضی سرسبز و حاصلخیز تبدیل شده است.

12 درصد نیروی شاغل در عربستان در بخش کشاورزی فعالند

ناگفته نماند سهم بخش كشاورزی در تولید ناخالص داخلی این کشور ۳‎/۳ درصد (به دلیل شاخص نفت) است و ۱۲ درصد از نیروی انسانی كشور نیز به فعالیت های كشاورزی اشتغال دارند.

این در حالی است در ایران مساحت اراضی زراعی (در سال زراعی 1400-)١٣٩٩، نزدیک به ٧ میلیون و 1550 هزار هکتار برآورد شده است که حدود ٦ میلیون هکتار آن زیر کشت محصولات سالانه و یک میلیونو 50 هزار هکتار آیش بوده است.

در همین حال مساحت اراضی زراعی آبی 2 میلیون و 600 هزار هکتار برآورد شده است. همچنین مساحت اراضی دیم کشور ٥ میلیون و 900 هزار هکتار تخمین زده می شود و سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی ایران ۱۱.۷ درصد است.

توسعه مكانیزاسیون كشاورزی در عربستان

از سوی دیگر، توسعه مكانیزاسیون كشاورزی یكی از راهكارهای مورد نظر عربستان برای تحول ساختاری است كه با حضور فعال بخش خصوصی و حمایت قاطعانه دولت به توفیق دست یافته است و بستر لازم برای افزایش كمی و كیفی تولید فراهم شده است.

عربستان صادرکننده گندم، ایران وارد کننده گندم

آنچه بدیهی است در صدر برنامه توسعه كشاورزی عربستان، تولید و صادرات گندم، قرار دارد و سودآوری آن همواره با استقبال سرمایه گذاران مواجه بوده است. دستاورهای ارزشمند عربستان در افزایش تولید گندم در شرایط نامناسب زیست محیطی آن كشور كم نظیر ارزیابی می شود.

در اوایل دهه ۸۰ حجم گندم تولیدی در عربستان در حدود ۳ هزار تن بود ولیكن پس از ۲ دهه به 8 میلیون و 300 هزار تن فزونی یافت كه ركورد بی سابقه ای است و پس از آن در پی توجه دولت به كشت محصولات دیگر مجدداً كاهش یافت .

با توجه به تداوم سیاست های حمایتی دولت عربستان، میزان تولید بسیاری از محصولات كشاورزی ازجمله گندم، جو، صیفی، مركبات و مواد لبنی رشد مطلوبی یافته. در حال حاضر میانگین تولید غله در این كشور 4 میلیون و 2 هزارتن، گوشت ۶۳۰ هزار تن و میوه و سبزی 2میلیون و 300 هزار تن برآورد می شود.

ایران در واردات 1/5 میلیارد دلاری عربستان نقشی ندارد

ارزش واردات كشاورزی 1/5 میلیارد دلار و صادرات آن ۵۲۹ میلیون دلار است. با این اوصاف، انتظار می رود بخش كشاورزی عربستان در چالشی مداوم با تنگناهای موجود، در پرتو سرمایه های نفتی، سهم ارزشی فراخور خود را در دورنمای اقتصادی كشور بازیابد و امید می رود دیپلماسی کشاورزی ایران بتواند دسهمی از این 1.5 میلیارد دلار را به دست آورد و رونق كشاورزی و صنایع فرآوری غذایی را به همراه داشته است.

یکی از اهداف بلندپروازانه عربستان این است که در نظر دارد 35 میلیون هکتار از اراضی این کشور را برای کشاورزی آماده کند.