کشاورزی قراردادی اولویت وزارت جهادکشاورزی

سالیان درازی است که در مورد اصلاح الگوی کشت سخنانی گفته می‌شود و انتظار بر آن بوده تا مسئولان با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، نیازهای داخلی و صادرات و واردات محصولات کشاورزی، به این امر مهم بپردازند.

اخبار سبز کشاورزی ؛ اصلاح الگوی کشت و کشاورزی قراردادی طرح مهم دولت برای ارتقای جایگاه کشاورزی به‌ویژه در محصولات اساسی و استراتژیک است که با عملیاتی شدن آن بسیاری از دغدغه‌ها و مشکلات کشاورزان پایان می‌یابد.

کشاورزی قراردادی را وزارت جهادکشاورزی به‌عنوان راهکاری نهایی برای جلوگیری از فساد، ضرر و زیان محصولات کشاورزی، مقابله با واسطه‌گری و افزایش درآمد کشاورزان معرفی و براساس آن بین کشاورز به‌عنوان تولیدکننده و دولت به‌عنوان خریدار، قراردادی در راستای تولید و بازاریابی خرید محصول منعقد و کشاورزان متقاضی در قبال دریافت نهاده مورد نیاز براساس برنامه اعلام شده به کشت نوع خاصی از محصول غلات و دانه‌های روغنی می‌پردازند.

برمبنای این قرارداد، کشاورزان در پایان فصل کشت، محصول برداشت شده خود را به قیمت تضمینی اعلام شده به جهادکشاورزی تحویل و بعد از کسر هزینه‌های تامین شده از سوی دولت، مطالبات خود را دریافت می‌کنند.

آمار سال گذشته

بر اساس آمار سال گذشته شرکت بازرگانی دولتی ایران در ۷ استان و سازمان تعاون روستایی در ۱۰ استان دیگر، در حوزه کشاورزی قراردادی فعالیت داشته که استان خوزستان در کشاورزی قراردادی برای تولید گندم رتبه نخست را دارد.

به گفته علیرضا مهاجر، معاون امور زراعت وزارت جهادکشاورزی، ۲۵۰ هزار هکتار کشت گندم، ۴۰ هزار هکتار دانه‌های روغنی و ۱۰۰درصد چغندر قراردادی است و قرار بود امسال نیز ۴۰ هزار هکتار برنج‌های پر محصول به صورت قراردادی زیر کشت برود. همچنین در زمینه سبزی و صیفی ظرفیت ۵ تا ۱۰ میلیون هکتار کشت قراردادی به‌ویژه برای صادرات وجود دارد.

کشت قراردادی در دولت سیزدهم

وزارت جهادکشاورزی در دولت سیزدهم علاوه‌بر افزایش قیمت خرید تضمینی گندم، شرکت بازرگانی دولتی ایران را موظف به کشت قراردادی گندم (تأمین بذر، کود، سم، آموزش و خرید تضمینی محصول) در ۲۵۰ هزار هکتار از اراضی گندم‌زار کشور کرده است.

پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۱۴۰۴ کشت قراردادی گندم در بیش از نیمی از گندم‌زارهای کشور انجام شود.

طرح کشاورزی قراردادی علاوه‌بر گندم درمورد سایر محصولات همچون چغندرقند، پنبه و برنج نیز مؤثر است. این طرح سه ساله با هدف دست‌یابی به خودکفایی در تولید پنبه و گندم با افزایش ۱۰۰درصدی بهره‌وری مصرف آب و راه‌اندازی صنایع تبدیلی و جانبی، به‌ویژه صنایع روغن‌کشی، کاهش ۵۲۵ میلیون دلاری ارز از کشور را به دنبال دارد.

مزایای کشاورزی قراردادی

تثبیت قیمت و بازار تضمینی برای محصولات تولیدی، معرفی فناوری جدید، نظارت بر محصولات و استفاده از مشاوره رایگان فنی در مزرعه، تامین نهاده‌های تولید مثل بذر، کود، سم و خدمات آموزشی رایگان از جمله مزایای این نوع کشت است.

در حال حاضر یکی از مشکلات سالانه کشاورزی ما معدوم کردن محصولاتی است که کشاورز با زحمت آن‌ها را تولید، اما مشتری برای آن وجود ندارد.

این موضوع بارها تجربه شده که روی زمین ماندن سیب یا معدوم‌کردن گوجه‌فرنگی، خیار، پیاز، سیب‌زمینی و … کشاورزان به‌دلیل بالا رفتن قیمت کود، سم و دیگر نهاده‌های کشاورزی، از خرید آن‌ها اجتناب می‌کنند که نه تنها محصول با کیفیتی ندارند، در کمیت تولید هم اثرگذار است. کشت قراردادی می‌تواند یک راه‌حل برای پایان این معضلات باشد.

تجربه کشت قراردادی در جهان

هندوستان از پیشتازان این نوع کشت است که در طول سال‌ها با آزمون و خطا نوع قراردادهای خود را اصلاح کرده است. یک تحقیق نشان داده که درآمد متوسط کشاورزی قراردادی، ۱۱درصد از کشاورزی غیرقراردادی بیشتر و نیز هزینه تولید در هکتار ۱۳درصد در کشاورزی قراردادی پایین‌تر است و در مجموع سود یک کشاورز قراردادی حتی تا ۵۰درصد افزایش می‌یابد.

در کشور ما تنها یک‌درصد کشت قراردادی انجام می‌شود

براساس آمارهای جهانی حدود ۹۰درصد کشاورزی در جهان قراردادی است، در حالی‌که در کشور ما تنها یک‌درصد کشت قراردادی انجام می‌شود. بررسی تجربیات کشورهای دیگر نشان می‌دهد که اجرای طرح کشاورزی قراردادی می‌تواند منجر به توسعه و رونق بخش کشاورزی شود.

هر چند کشاورزی قراردادی ادبیات جدیدی در اقتصاد کشاورزی نیست و از دیرباز در کشورهای مختلف عملیاتی شده است؛ شروع روند افزایشی بهره‌گیری از آن در آمریکا به سال ۱۹۵۰ باز می‌گردد.

ایتالیا نیز در پژوهشی پاتولوژیک یا آسیب‌شناسانه که در سال ۲۰۱۷، درخصوص زنجیره تأمین گندم دوروم برای کارخانجات تولید پاستا انجام داد، به این نتیجه رسید که کشاورزی قراردادی به کشاورزان ایتالیایی کمک کرده تا با همکاری با تجار و همچنین کارخانجات مواد غذایی، بتوانند بهتر و سریع‌تر متوجه تقاضاهای نهفته بازار شوند و با این روش، به مزیت رقابتی دست‌یابند.

ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۰-آبان ۱۴۰۲