بازار روغن ایران در آستانه یک تغییر بزرگ قرار دارد. پس از دو مرحله افزایش قیمت در دی ماه سال گذشته و خرداد ماه امسال، زمزمه‌هایی مبنی بر تغییر سیاست دولت از تخصیص ارز ترجیحی به ارز ترکیبی یا توافقی به گوش می‌رسد.

به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ این تغییر احتمالی، بار دیگر بازار این کالای اساسی را تحت تاثیر قرار داده و نگرانی‌هایی را برای مصرف‌کنندگان به همراه داشته است.

سناریوهای پیش رو برای بازار روغن

دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی کشور، با اشاره به گفتگوها در خصوص تغییر سیاست ارزی دولت برای واردات روغن خام، نسبت به احتمال افزایش مجدد قیمت روغن هشدار داده است. این در حالی است که سبد معیشتی خانوارها، پس از گرانی‌های اخیر، توانایی تحمل افزایش قیمت‌های بیشتر را ندارد.

بیشتر بخوانید:  فرافکنی یا واقعیت؟ بررسی ادعاهای وزیر جهاد کشاورزی درباره مصرف شکر و روغن

کدام عوامل باعث گرانی روغن شده‌اند؟

در ماه‌های اخیر، گرانی روغن خوراکی به یکی از چالش‌های اساسی خانوارها تبدیل شده است. نوسانات ارزی، کاهش واردات روغن خام، افزایش قیمت‌های جهانی و سیاست‌های نامناسب در تنظیم بازار، همگی دست به دست هم داده‌اند تا قیمت روغن دو بار در سال گذشته و امسال افزایش یابد.

اکنون، به جای یافتن راه‌حل‌های ریشه‌ای، خبرهایی مبنی بر احتمال تغییر نرخ ارز ترجیحی (۲۸,۵۰۰ تومان) برای واردات روغن خام منتشر شده است.

جزئیات طرح ارز ترکیبی و توافقی

علیرضا شریفی، دبیر انجمن صنفی صنایع روغن نباتی، توضیحاتی را در خصوص نحوه تخصیص ارز برای روغن ارائه کرده است. وی معتقد است که به جای استفاده از ارز ترکیبی (که در آن بخشی از روغن خام با ارز ۷۱,۵۰۰ تومان و بخشی دیگر با ارز ۲۸,۵۰۰ تومان تامین می‌شود و قیمت روغن نباتی را از ۹۲,۵۰۰ تومان به ۱۳۵,۰۰۰ تومان افزایش می‌دهد)، بهتر است ارز به طور یکباره به نرخ توافقی تبدیل شود. در صورت اجرای طرح ارز توافقی در تالار دوم، قیمت روغن از ۹۲,۵۰۰ تومان به ۱۶۵,۰۰۰ تومان افزایش خواهد یافت.

شریفی همچنین اشاره کرد که حدود ۵۰ درصد روغن مصرفی کشور در بخش صنعت و اصناف استفاده می‌شود و این امر می‌تواند فشار زیادی را از روی سبد خانوار بردارد.

اما نکته قابل تامل این است که حتی اگر ۵۰ درصد مصرف خانوار نباشد، افزایش قیمت برای ۵۰ درصد باقی‌مانده نیز تاثیر قابل توجهی بر قدرت خرید مردم، به ویژه اقشار کم‌درآمد خواهد داشت.

آیا افزایش قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر است؟

حتی اگر افزایش قیمت‌ها مستقیماً بر مصرف خانوار تاثیر نگذارد، افزایش قیمت در بخش صنعت و اصناف، به طور غیرمستقیم از طریق افزایش قیمت غذاهای آماده، رستوران‌ها و محصولات غذایی دیگر به مصرف‌کننده منتقل خواهد شد.

بنابراین، پیش‌بینی می‌شود که قیمت‌ها از ۹۲,۵۰۰ تومان به حداقل ۱۳۵,۰۰۰ تومان در سناریوی ترکیبی و تا ۱۶۵,۰۰۰ تومان در سناریوی تک‌نرخی افزایش یابد.

دولت‌ها معمولاً برای جلوگیری از شوک قیمتی شدید، حذف یارانه‌ها را به صورت تدریجی و مرحله‌ای انجام می‌دهند. با وجود افزایش‌های قبلی، هنوز هم اختلاف قابل توجهی بین نرخ ارز ترجیحی و نرخ‌های واقعی‌تر بازار وجود دارد. تا زمانی که این شکاف عمیق باشد و دولت نتواند آن را مدیریت کند، فشار برای افزایش قیمت کالاهای یارانه‌ای همچنان ادامه خواهد داشت.

بیشتر بخوانید:  وعده دولت برای ارزانی بر زمین ماند!؟ مردم همچنان تاوان گرانی را می‌دهند!

نقش ارز ترجیحی در بازار روغن

کاهش تخصیص ارز ترجیحی برای کالاهای اساسی مانند روغن، احتمالاً تحت فشار شدید بودجه‌ای صورت می‌گیرد. تامین ارز ترجیحی با نرخ پایین، بار مالی سنگینی را بر دوش دولت تحمیل می‌کند و این تفاوت بین نرخ ترجیحی و نرخ بازار، نوعی یارانه پنهان است که دولت مجبور به پرداخت آن است.

به نظر می‌رسد دولت در نظر دارد یارانه‌های کالایی را حذف کرده و به جای آن، یارانه‌های نقدی یا کالابرگ الکترونیکی را مستقیماً به دهک‌های نیازمند پرداخت کند. با این حال، مسئله اصلی این است که آیا این یارانه‌ها به موقع و با قیمت واقعی خرید به دست متقاضیان خواهد رسید یا خیر.

جمع بندی

اظهارات دبیر انجمن روغن نباتی، حاکی از احتمال گرانی قریب‌الوقوع روغن خوراکی در بازار روغن است که ناشی از تغییر سیاست ارزی دولت و حرکت به سمت حذف ارز ترجیحی است. این اقدام می‌تواند فشار قیمتی قابل توجهی را بر مصرف‌کنندگان، به ویژه خانوارها، وارد کند.