چالش‌های صادرات شیرینی
یکی از نقاط‌قوت صنعت شیرینی‌سازی، دستوری نبودن قیمت‌های آن است
اخبار سبز کشاورزی؛ صنعتی که حتی با وجود کاهش نسبی تولید، توانسته است تا حدودی تاثیرات تورمی را کنترل و برای سرمایه‌گذاران سپر تورمی ایجاد کند. صنعت شکلات و شیرینی به زیرشاخه‌‌‌های شیرینی‌‌‌های تولید شده از خمیر، مانند بیسکویت و کیک، محصولات با پایه کاکائو مثل شکلات و محصولات قندی مانند آبنبات و تافی تقسیم می‌شود.
براساس تحلیلی که روزنامه دنیای اقتصاد در این زمینه آورده، مهم‌ترین زیربخش‌‌‌های صنعت تنقلات مربوط به شیرینی‌‌‌ها، شکلات و محصولات تولید شده از شکر مانند آدامس و پاستیل با مبلغ فروش910 میلیارد دلار در سال 2022 بوده است.
نرخ رشد مرکب سالانه این صنعت از سال 2018 تا 2022 در محدوده 1/ 3درصد بوده و پیش‌بینی می‌شود که از 2023 تا 2027 سالانه با نرخ رشد مرکب 7/ 4درصد رشد کند. میزان فروش محصولات شیرینی، شکلات و … در سال 2022، حدود 9/ 102میلیون تن با نرخ هر تن 8100 دلار بوده است.
بزرگ‌ترین بازار فروش محصولات شیرینی و شکلات
بزرگ‌ترین بازار فروش محصولات شیرینی، شکلات و مصنوعات شکری در سال 2022 متعلق به کشورهای ژاپن، آمریکا، نیجریه، روسیه و چین با ارزش بازار 501 میلیارد دلار بوده و ایران با ارزش بازار 5/ 8 میلیارد دلار در رده 15 جهان ایستاده است.
براساس آمارهای مرکز تجارت جهانی ITC ارزش صادرات و واردات محصولات نهایی صنعت شیرینی در سال 2021 مبلغ 73 میلیارد دلار بوده است که کشورهای آمریکا، آلمان، بریتانیا، فرانسه و هلند به‌عنوان بزرگ‌ترین وارد‌کنندگان در این بخش شناخته شده‌اند.
در بخش صادرات نیز آلمان، بلژیک، فرانسه، کانادا و ایتالیا با مجموع 46 میلیارد دلار صادرات شیرینی و تراز تجاری مثبت 16 میلیارد دلار بزرگ‌ترین صادرکنندگان جهانی هستند.
سهم نیم درصدی ایران از بازارهای صادراتی شیرینی و شکلات
براساس آمارهای انجمن صنفی شکلات و شیرینی، ایران با صادرات حدود 400 میلیون دلاری در سال 1401، نیم‌درصد بازارهای صادراتی را به خود اختصاص داده و در این گزارش، نبود توفیق شرکت‌ها در صادرات را مربوط به تحریم، افزایش نرخ مواد اولیه و فشار نقدینگی به بنگاه‌ها دانسته است.
با بررسی‌‌‌های انجام‌شده مشخص می‌شود که مساله صرفا نا‌توانی در بازگرداندن نرخ ارز حاصل از صادرات یا مشکلات سرمایه در گردش شرکت‌ها نبوده است، بلکه با نگاه مجدد به آمارهای تجارت جهانی می‌‌‌توان دریافت که تقریبا 8درصد ارزش محصولات فروش‌رفته در سطح جهان به صادرات و تجارت آن اختصاص دارد.
حال این سوال مطرح است که آیا صادرات به نفع این صنعت است؟ بررسی‌‌‌ها نشان می‌دهد، محصولاتی مانند بیسکویت و کیک که سهم عمده تولید را به خود اختصاص داده‌اند، بسیار شکننده هستند و نسبت وزن به حجم پایینی دارند. همین امر نکته اساسی، مانعی برای صادرات است
فرض کنید برای جابه‌جایی 5 تُن بیسکویت به دلیل حجم بالا و وزن پایین آن، صادر‌کننده باید یک‌کانتینر 40 فوت‌مکعبی را اجاره کند و هزینه حمل بار 25 تنی را برای آن محصول بپردازد.
با توجه به شکنندگی بیسکویت، صادر‌کننده را مجبور به پرداخت هزینه‌‌‌های اضافی بسته‌بندی می‌کند. مورد بعدی، ارزش و تنوع پایین محصولات ایرانی است.
راهکارهایی برای رفع موانع
راهکارهایی که می‌‌‌توان برای رفع موانع فوق بیان کرد این است که شرکت‌ها می‌توانند با ایجاد تیم تحقیق و توسعه فعال اقدام به تنوع‌بخشی و ایجاد خطوط تولید محصولات صادراتی کرده و با ترکیب بیشتر مشتقات شکلات به محصولات، هم‌زمان وزن، ارزش و کیفیت آن را بالا برده و هزینه‌‌‌های حمل را در حجم کمتری از محصولات با ارزش‌افزوده بالاتر تقسیم کنند.
راهکار دوم این است که شرکت‌های تولیدکننده با شناسایی مناطق و کشورهای با پتانسیل بالای صادراتی، اقدام به تاسیس کارخانه‌‌‌های خود در آن مناطق کنند و به‌جای حمل محصول با مشکلات ذکرشده، مواد اولیه را که قابلیت حمل فله و هزینه حمل مقرون به‌صرفه‌تری دارند به مقاصد ارسال و به تولید و فروش محصولات خود بپردازند.
برای نمونه با نگاه به استراتژی گروه صنعتی مینو که با هدف صادرات اقدام به تاسیس کارخانه «غمینو» در استان سیستان و بلوچستان کرده است، می‌‌‌توان دید این استراتژی نزدیک‌ترین مثال در ایران برای این رویکرد بوده و عملکرد نسبتا موفقی را ثبت کرده است؛ هرچند هنوز مساله اساسی تنوع‌بخشی به محصولات و نرخ‌های فروش پایین پابرجا است.
