سبزیها (Vegetable crops=Vegetables)
علی محسنی، از فعالان صاحبنام در بخش کشاورزی است که هماینک بهعنوان دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولیدکنندگان بذر سبزی و صیفی خدمات خود را ارائه میدهد.
اخبار سبز کشاورزی؛ وی با ارائه تعریفی جامع از سبزیها و دستهبندی آنها به طرح دلایل علمی خود مبنیبر اینکه باید از کلمه صیفی در کنار یا همطراز با سبزی استفاده نشود، پرداخته است:
تعریف سبزی(Vegetable): به تمام گیاهان یکساله یا چند ساله علفی که قسمتهای مختلف (برگ، ساقه، ریشه، گل، میوه و...) بدون تغییر و تبدیل مواد درونی به صورت خام، پخته و کنسرو شده مورد استفاده قرار میگیرند، سبزی مینامند. در چنین حالتی به بیش از 1000 نوع گیاه، سبزی میگویند.
سبزیکاری (Olericulture) از ترکیب دو واژه Holus or Holeris به معنی سبزیها و Cultura به معنی کشت کردن است.
طبقهبندی سبزیها
کاربردیترین طبقهبندی برای شناخت نحوه کشت سبزیها، طبقهبندی بر اساس قسمتهای قابل مصرف سبزیها به شرح زیر است:
1- گروه سبزیهای برگی (کلم پیچ، کلم تکمهای یا دکمهای (کلم بروکسل یا فندقی)، اسفناج، ترتیزک (شاهی)، کاهو، جعفری، تره ایرانی، ریحان، مرزه، گشنیز، شنبلیله، نعناع، شوید، ترخون، آندیو، کاسنی، چغندر برگی، خردل، کلم چینی (کاهوی چینی) و غیره.
2-گروه سبزیهای ساقهای و دمبرگی (مارچوبه، کرفس دمبرگی، ریواس، کنگر فرنگی، تره فرنگی و کلم قمری).
3-گروه سبزیهای میوهای و دانهای (گوجهفرنگی، بادنجان، فلفل، خیار، خیار چنبر، طالبی، خربزه، هندوانه، انواع کدو (کدو خورشتی، کدو حلوایی و کدو تنبل)، بامیه، نخود فرنگی، لوبیا سبز، باقلا سبز، ذرت شیرین و غیره.
4-گروه سبزیهای غدهای، ریشهای و پیازی (سیبزمینی، سیبزمینی ترشی، سیبزمینی شیرین، ترب، تربچه، چغندرسالادی (لبویی)، پیاز خوراکی، پیازچه، هویج، سیر، موسیر (شلوت)، موسیر ایرانی، شلغم، تره فرنگی، کرفس ریشهای، جعفری ریشهای و غیره.
5-گروه سبزیهای گل، کلم گل، کلم بروکلی (کلم گل سبز) و آرتیشو.
6-گروه انواع قارچ خوراکی.
توضیح آنکه برخی منابع کلمها را در گروه مستقلی قرار میدهند و برخی سبزیها در تقسیم بندی در بیش از یک گروه قرار میگیرند.
گروه سبزیهای خانواده کلم یا کلمها (کلم پیچ، کلم گل، کلم بروکلی (کلم گل سبز)، کلم تکمه ای یا دکمهای (کلم بروکسل یا فندقی)، کلم قمری و کلم چینی (کاهوی چینی).
با توجه به مطالب یاد شده، ذکر 2 نکته زیر درخصوص واژههای نامأنوس، قدیمی، غیر علمی و عربی صیفی و جالیز ضروری بوده و حتیالامکان باید سعی کرد از بهکار بردن آنها اجتناب گردد و واژه سبزیها شمولیت تام درخصوص این محصولات دارد.
نکته 1- صیفی: تابستانی و زراعتی که در بهار و اوایل تابستان کارهای مقدماتی آن انجام شود و حاصلش در تابستان و اوایل پاییز به دست آید، مانند خربزه و هندوانه.
این واژه در مقابل واژه شَتَوی: زمستانی و ویژگی کشتی که در زمستان بکارند و حاصلش در بهار یا تابستان به دست آید، مانند گندم و جو. (فرهنگهای فارسی معین و عمید).
بدیهی است که در دنیای امروز و با شرایط جغرافیایی و اقلیمی متنوع، ارقام متفاوت سبزیها و کشت در محیطهای کنترل شده، کشت و کار آنها در تمام طول سال انجام میشود.
نکته 2: جالیز: کشتزاری که در آن خربزه، هندوانه، خیار و مانند آن میکارند (فرهنگهای فارسی معین و عمید). این گروه از محصولات در گروه سبزیهای میوهای قرار دارند.