راه پر فراز و نشیب‌ گردشگری کشاورزی

اقدامات وزارت جهادکشاورزی در گردشگری کشاورزی

اخبار سبز کشاورزی : موضوع گردشگری کشاورزی ، از جمله پتانسیل‌ها برای کمک به بهبود معیشت بهره‌برداران و پایداری تولید در بخش کشاورزی است. اما گردشگری کشاورزی در مسیر پر پیچ و خم تحولات خود، راهی طولانی طی کرده تا بتواند به‌عنوان یک کسب و کار در بخش کشاورزی ایران به رسمیت شناخته شود.

در این گزارش اقدامات و فعالیت ‎های وزارت جهادکشاورزی و نیز وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در خصوص گردشگری کشاورزی مورد بررسی قرار خواهیم داد تا با اقدامات و برنامه‌های این دو وزارتخانه که متولیان گردشگری کشاورزی در بدنه دولت محسوب می‌شوند، بیشتر آشنا شویم.

گردشگری کشاورزی یک شاخص اقتصادی در برخی کشورها

مهندس محمدحسین کریمی، معاون دفتر توسعه پایدار وزارت جهادکشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار ما توضیح داد: سابقه پرداختن به گردشگری کشاورزی در کشور به 12-10 سال قبل برمی‌گردد که همان زمان هم نسبت به کشورهای پیشرو در این زمینه بسیار عقب بودیم. کشورهای اروپایی از چند دهه قبل در این حوزه فعالیت خود را شروع و گردشگری کشاورزی رشد فزاینده‌ای در این کشورها داشته و از این کسب و کار در جهت رشد اقتصادی کشاورزان کمک گرفته‌اند.

در برخی کشورها مانند اتریش، نروژ، فرانسه و … موضوع گردشگری کشاورزی یک شاخص بسیار مهم در اقتصاد ملی محسوب و گردشگری کشاورزی علاوه‌بر این‌که خود می‌تواند ظرفیت‌ساز باشد، به بخش‌های دیگر نیز در دستیابی به توسعه پایدار کمک می‌کند.

تغییر کاربری، هرگز

کریمی با اشاره به این‌که هدف استفاده از ظرفیت‌‎های گردشگری، برای کمک به بهره‌برداران بخش کشاورزی است، گفت: یکی از مهم‌ترین اهداف در توسعه پایدار، ایجاد درآمد مناسب برای کشاورزان است و گردشگری کشاورزی می‌تواند از جمله را‌هکارها برای افزایش درآمدکشاورزان باشد. چالشی که در بحث گردشگری کشاورزی وجود دارد این است که شاید عده‌ای گردشگری کشاورزی را مبنای تغییر کاربری در کشاورزی بدانند؛ درحالی‎که یکی از اصول توسعه گردشگری کشاورزی، حفظ منابع پایه کشاورزی آن که مانع از بین بردن تولید در این بخش است.

در گردشگری کشاورزی نباید تغییر کاربری یا استفاده ناکارآمد از منابع طبیعی، اراضی و … اتفاق بیفتد، بلکه از ظرفیت‌های مختلف به نفع پایداری تولید در بخش کشاورزی استفاده و این مهم‌ترین رکنی است که در این حوزه باید مورد توجه باشد. در دنیا سال‌ها این موضوع دنبال و نتایج مناسبی نیز از آن حاصل شده است.

تعریف و تبیین مناسبی از گردشگری کشاورزی ارائه و از آن برای توسعه پایدار در بخش کشاورزی، رفع فقر، ایجاد اشتغال، جلوگیری از مهاجرت روستاییان و … استفاده کرده‌اند. این‌ها از عواید گردشگری کشاورزی است؛ به شرطی که با روش‌های درست انجام گیرد.

ورود دفتر توسعه پایدار کشاورزی

کریمی توضیح داد: حدود 12-10 سال قبل دفتر توسعه پایداری کشاورزی وزارت جهادکشاورزی به این مسئله ورود و جلساتی با سازمان وقت میراث فرهنگی داشت که به دستورالعمل‌هایی نیز رسیدیم.

اما در تغییرات مدیریتی که طی دولت‌های مختلف اتفاق افتاد، این مسئله مقداری کم‌رنگ و از سال 92 با وجود پیگیری‌های انجام شده، نتیجه چندانی حاصل نگردید.

در سال 98 دوباره این موضوع مطرح و با همکاری وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری، دستورالعمل‌ها بازبینی و تفاهم‌نامه‌ای بین وزرای وقت میراث‌فرهنگی و گردشگری و جهادکشاورزی امضا و ابلاغ گردید.

این تفاهم‌نامه، موجب‌قانونی و ضابطه‌مند شدن گردشگری کشاورزی و دستگاه‌های مرتبط در جهت تبیین وظایف آن‌ها گردید. در این تفاهم‌نامه موضوع جلوگیری از تغییر کاربری اراضی به‎صورت جدی مورد توجه قرار گرفته است.

همچنین، در این تفاهم‌نامه دغدغه‌های مختلف مورد توجه قرار گرفته و تشکیل کارگروهی با همکاری وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری و وزارت جهادکشاورزی پیش‌بینی شده تا مسائل مربوط به گردشگری کشاورزی را به جلو ببرند.

گردشگری حلال

معاون دفتر توسعه پایدار وزارت جهادکشاورزی در ادامه افزود: حتی در این تفاهم‌نامه موضوعی به نام «گردشگری حلال» را گنجاندیم که در کشور ما ظرفیت‌های زیادی هم برای آن وجود دارد؛ چون تمام تولیدات بخش کشاورزی، شامل محصولات زراعی، باغی، دام، طیور، شیلات و آبزیان و … با رویکرد شرعی و اسلامی تولید می‌شوند و جنبه حلال بودن از اصول مهم در تولید این محصولات است؛ به همین دلیل ما حتی به موضوع گردشگری حلال هم توجه داشته‌ایم تا شاید ایران در این زمینه یک کشور منحصربه‌فرد و صاحب برند گردشگری حلال باشد.

آموزش و ترویج برای 600 نفر

کریمی اضافه کرد: در ادامه، دفتر توسعه پایدار وزارت جهادکشاورزی نسبت به برگزاری دوره‌های آموزشی اقدام که با حضور بخش‌های دولتی و خصوصی انجام شد و درصدد ترویج گردشگری کشاورزی بر آمدیم. چنین دوره‌هایی برای تمام کشور برگزار و به حدود 600 نفر آموزش داده شد.

رویکرد دولت و وزیر جهاد کشاورزی

معاون دفتر توسعه پایدار وزارت جهادکشاورزی گفت: دولت و وزارت جهادکشاورزی رویکرد مثبتی به گردشگری کشاورزی دارند و حتی در یکی دو مورد آقای رئیسی، رئیس‌جمهور محترم در صحبت‌ها و برنامه‌های انتخاباتی خود به موضوع گردشگری کشاورزی اشاره و به آن توجه داشته است.

همچنین آقای دکتر ساداتی‌نژاد، وزیر جهادکشاورزی نیز، نظر بسیار مساعدی دارند تا از ظرفیت‌های فراموش‌شدة گردشگری کشاورزی استفاده شود. ان‌شاءا… در ماه‌های آینده خبرهای خوبی در حوزه گردشگری کشاورزی خواهید شنید.

اهمیت تغییرات فرهنگی

کریمی در پاسخ به این سئوال که چالش‌های دیگری مانند تأثیرات فرهنگی و اجتماعی بر روستاها نیز برای گردشگری کشاورزی متصور است و می‌تواند باعث تغییرات فرهنگی و اجتماعی روستاها شود، نیز پاسخ داد: اتفاقا این مسئله یکی از دغدغه‌های ما است و به‌صورت کلی عقیده داریم که نه‌تنها در محیط فرهنگی روستاها تغییراتی اتفاق نیفتد بلکه با حضور دیگر افراد جامعه در محیط‌های مرتبط با کشاورزی، فرهنگ کشاورزی و روستا به بخش‌های شهری نیز منتقل شود.

وقتی که یک کودک شهری وارد یک مزرعه و از نزدیک با این کارها آشنا شود، موجبات معرفی بیشتر محیط روستا و کشاورزی فراهم آید، البته وقتی برای کشاورز درآمد داشته باشد، او نیز به ادامه کار دلگرم‌تر خواهد شد. حتی پیش‌بینی می‌کنیم که جریان‌های معکوس مهاجرتی از شهر به روستا اتفاق بیفتد.

مشکلی که در روستاها وجود دارد کمبود درآمد است، حال اگر با این روش بتوان برای روستاییان و کشاورزان ایجاد درآمد کرد، انگیزه‌های آنها نیز بیشتر خواهد شد.

پرداخت تسهیلات به متقاضیان

کریمی در ادامه توضیح داد: در برنامه‌هایی که داشته‌ایم موضوع پرداخت تسهیلات پیش‌بینی شده و می‌توان از ظرفیت‌های بانکی نیز استفاده نمود.

وی در پاسخ به این موضوع که برخی از فعالان این صنعت از نظر مالی به شدت نیازمند حمایت هستند، نیز گفت: تاکنون چون در بحث گردشگری کشاورزی متولی دولتی نداشته، اینگونه تسهیلات و حمایت‌ها نیز انجام نشده است. امیدواریم با رویکردهای مثبتی که وجود دارد، بتوانیم از ظرفیت‌های ممکن در جهت حمایت‌از فعالان گردشگری کشاورزی استفاده کنیم، هر چند که فعلا در شرایطی خاص قرار داریم و هرچه جلوتر می‌رویم با کمک دیگر بخش‌های فعال در این حوزه می‌توان به فعالان حوزه گردشگری کشاورزی کمک کرد.

از اصحاب رسانه نیز که کار آگاه سازی جامعه را به‌عهده دارند، تقاضا داریم که کمک کنند گردشگری کشاورزی در مسیر درست خود هدایت شود و به شکل مناسبی اتفاق بیفتد تا نتایج خوبی برای کشور به دست آید.

حسین کاظمی ـ روزنامه نگار و کارشناس کشاورزی

ماهنامه دام و کشت و صنعت - شماره ۲۶۴- تیر ۱۴۰۱