آفت‌کش‌های طبیعی از ایران باستان تا...
کشاورزانی که به عادت طولانی‌مدت از آفت‌کش‌های شیمیایی استفاده کرده‌اند، به علت بروز مقاومت در آفات، به سمت آفت‌کش‌های طبیعی روی آورده‌اند، اما پرسش آن است که این آفت‌کش‌ها همان تاثیرگذاری آفت‌کش‌های شیمیایی را دارند؟
به گزارش اخبار سبز کشاورزی؛ پس از کشاورز شدن انسان در هزاران سال قبل، مهم‌ترین نگرانی او حفظ محصول در مقابل هجوم آفات بود.
در ایران باستان، آفت‌کش طبیعی پیرتروم(Pyrethrum) از عصاره گل‌های گیاه داوودی گرفته و برای فلج کردن حشراتی که به محصولات آن‌ها حمله می‌کردند، به کار می‌بردند. بعدها از آن برای از بین‌بردن شپش‌های موی سر انسان استفاده می‌کردند. احتمالاً این اولین کاربری از سموم طبیعی برای مقابله با حشره‌ها و آفت‌ها توسط ایرانیان بود.
از آغاز قرن بیستم، بسیاری از کشاورزان شروع به استفاده از ترکیبات سمومی چون آرسنیک، گوگرد و مس برای مقابله آفات درختان میوه، غلات و سبزی‌ها کردند.
تمام این مواد شیمیایی اثرات ناگواری بر سلامت انسان‌ها و اکوسیستم‌ها بر جای گذاشته و می‌گذارند، به همین دلیل کشورهای زیادی استفاده از برخی از سموم آفت‌کش و علف‌کش‌ها را یا به‌طور کلی ممنوع و یا موانعی در مقابل استفادده از آن‌ها به وجود آورده‌اند. حال با در نظر گرفتن این آثار مخرب سموم شیمیایی چه جایگزینی برای آن وجود دارد؟
ساخت سموم طبیعی
آفت‌کش‌های زیستی ازقبیل پیرتروم، روغن گیاه Neem و انواعی از قارچ‌ها که با عوامل بیماری‌زا مقابله می‌نمایند، به‌تدریج مورد قبول کشاورزان در سرتاسر جهان قرار گرفته‌اند. گیاه Neem، درختی است که به صورت معمولی در هندوستان روئیده می‌شود و دارای مقادیر زیادی از Limonoids(لیمونوئیدها) که به‌طور طبیعی در گیاهان خانواده مرکبات وجود داشته و خواص ضدحشره دارد، است.
این آفت‌کش معمولاً برای کنترل ملخ‌ها مفید بوده و می‌توان قبل از آن که این حشرات به شکل توده‌ای تجمع کرده و برای پرواز آماده می‌شوند از این ماده برای مقابله با آن‌ها استفاده کرد. روغن گیاه رزماری نیز برای مبارزه با انواع شته که معمولاً خسارت‌های زیادی به غلات و سبزی‌ها می‌زنند، بسیار موثر است
اثرگذاری آفت‌کش‌های طبیعی
جمعی از محققان در استرالیا متوجه شدند که شته‌های سبز در حال مقاوم شدن به سموم شیمیایی هستند. برای شکستن این مقاومت، توصیه شد که از جایگزین‌های غیرشیمیایی نظیر دشمنان طبیعی شته‌ها مانند کفشدوزک‌ها و زنبورهای پارازیت‌کننده استفاده شود.
برای مبارزه با پشه‌ها نیز پیشنهاد شد که از باکتری‌های(Novel) به کار برده شود. در کشور برزیل که یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان سویا است، گام‌های بلندی برای استفاده از قارچ‌ها و باکتری‌ها برای مبارزه با آفات برداشته شده و در حالی که بسیاری از آفات نسبت به سموم شیمیایی مقاوم شده‌اند، استفاده از سموم‌طبیعی موجب بهبود در تولید محصولاتی چون ذرت و سویا شده است و فروش این نوع از سموم از 4درصد در سال 2020 به ۹درصد رسیده است.
مزایای آفت‌کش‌های زیستی
سازمان محیط‌زیست آمریکا(EPA)، اعلام کرد آفت‌کش‌های زیستی دارای میکروارگانیسم‌هایی نظیر باکتری و قارچ، انواعی از آفات را به میزان وسیع می‌توانند کنترل نمایند.
آفت‌کش‌های میکروبی مورد استفاده، سویه‌هایی از باکتری(Bacillus Thuringiensis) هستند که با تولید مخلوطی از پروتئین‌ها که قادر به کشتن حشرات و لاروهای آن‌ها هستند، به کنترل آفات کمک می‌نمایند. این دسته از آفت‌کش‌ها نه فقط دارای ویژگی‌های سمی آفت‌کش‌های شیمیایی نیستند، بلکه اثرگذاری آن‌ها محدود به آفت موردنظر بوده و به سایر حشرات موجود در محیط‌زیست تاثیری ندارند.
این منطقه‌بندی کردن دامنه اثرگذاری این سموم زیستی چندان شباهتی به سموم شیمیایی ندارد که سایر حشرات، پرندگان و پستانداران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند.
آفت‌کش‌های زیستی در مقادیر اندک اثرگذار بوده و به سرعت در محیط از بین می‌روند و بر محیط‌زیست اثر منفی ندارند. آفت‌کش‌های طبیعی موجب افزایش محصول شده و رابطه‌ای طبیعی بین اتمسفر، از نظر تولید و افزایش Co2 و گیاهان و آفات به وجود می‌آورند.
ماهنامه دام و کشت و صنعت-شماره ۲۸۴-اسفند ۱۴۰۲
